تفسیر آیات قرآن کریم – سوره مؤمنون – آیه 29 – کتاب تفسیر راهنما – تألیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

وَقُل رَّبِّ أَنزلْنِی مُنزَلًا مُّبَارَکًا وَأَنتَ خَیْرُ الْمُنزلِینَ

و بگو: پروردگارا! مرا در مکانی مبارک فرود آور و تو بهترینِ فرود آورندگانی.

 

1 - روی آوردن به دعا ـ پس از استقرار یافتن در کشتی ـ و درخواست فرود آمدن در جایی پر برکت، رهنمود دیگر خداوند به نوح(ع)

 

فإذا استویت ... فقل الحمد للّه ... و قل ربّ أنزلنی ... و أنت خیر المنزلین

واژه «ربّ» مشترک لفظی میان مصدر (تربیت کردن) و وصف ( مربی و تربیت کننده) است که در این جا معنای وصفی دارد. «منزل» می تواند مصدر میمی به معنای إنزال باشد و نیز می تواند اسم مکان به معنای منزلگاه و مهمان سرا باشد.

 

2 - لزوم التجا به مقام ربوبیت و پروردگاری خدا به هنگام دعا و عرض نیاز

 

و قل ربّ أنزلنی منزلاً مبارکًا

به کارگیری کلمه «ربّ» در مقام عرض حاجت به جای کلمات دیگر، می تواند بیانگر برداشت فوق باشد.

 

3 - ثنا و ستایش خدا در دعا، با ذکر صفاتی مطابق و متناسب با درخواست و عرض نیاز، امری پسندیده

 

و قل ربّ أنزلنی منزلاً مبارکًا و أنت خیر المنزلین

«منزل» در این جا، کنایه از سرزمینی است که حضرت نوح(ع) خواستار فرود آمدن در آن بود. ذکر جمله «و أنت خیر المنزلین» (و تو بهترین میزبانان هستی) در پایان دعا و متناسب با عرض نیاز، بیانگر مطلب بالا است.

 

4 - خدا، پروردگار انسان ها است.

 

و قل ربّ

 

5 - فرود آمدن کشتی نوح، در محلی غیر از محل زندگی نخستین او

 

و قل ربّ انزلنی منزلاً مبارکًا

همان طور که در برداشت پیشین گفته شد، «منزل» می تواند اسم مکان باشد. بنابراین درخواست فرود آمدن در یک جای پربرکت، بیانگر تغییر مکان و مفید برداشت فوق است.

 

6 - تعلیم روش دعا به نوح(ع) از سوی خدا

 

فقل الحمد للّه ... و قل ربّ أنزلنی منزلاً مبارکًا و أنت خیر المنزلین

 

7 - خدا، ناخدای حقیقی کشتی نوح

 

و قل ربّ أنزلنی منزلاً مبارکًا و أنت خیر المنزلین

این که نوح(ع) می خواند: «خدایا! مرا در جایی پر خیر و برکت فرود آور»، می رساند که در واقع سکاندار آن کشتی خدا بوده است.

 

8 - زمین، ضیافتگاه الهی برای انسان ها

 

و قل ربّ أنزلنی منزلاً مبارکًا

عبارت «منزلاً مبارکاً» کنایه از سرزمینی پر خیر و برکت است. به کارگیری «منزل» برای سرزمین ها، مفید برداشت فوق است.

 

9 - انسان ها، میهمان خدا در زمین و خدا میزبان آنان

 

و قل ربّ أنزلنی منزلاً مبارکًا

 

10 - خدا، بهترین میزبان و مهمان نواز است.

 

و أنت خیر المنزلین

 

11 - مهمان نوازی، خصلتی نیکو و خلقی الهی است.

 

و أنت خیر المنزلین

اسماوصفات

خیرالمنزلین 10

انسان

مربی انسان ها 4

جهان بینی

جهان بینی توحیدی 4

خدا

افعال خدا 7; التجا به ربوبیت خدا 2; تعالیم خدا 6; توصیه های خدا 1; ربوبیت خدا 4; مکان مهمانی خدا 8; مهمانان خدا 9; مهمان نوازی خدا 10; میزبانی خدا 9

دعا

آداب دعا 2، 3; التجا در دعا 2; توصیه به دعا 1; حمد خدا در دعا 3; صفات خدا در دعا 3

زمین

نقش زمین 8

صفات

صفات پسندیده 11

عمل

عمل پسندیده 3

مهمان نوازی

اهمیت مهمان نوازی 11

میزبان

بهترین میزبان 10

نوح(ع)

تعلیم دعا به نوح(ع) 6; توصیه به نوح(ع) 1; درخواست فرود کشتی نوح(ع) 1; قصه نوح(ع) 1، 5; معلم نوح(ع) 6; مکان فرود کشتی نوح(ع) 5; ناخدای کشتی نوح(ع) 7