تفسیر آیات قرآن کریم – سوره حج – آیه19- کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

هَذَانِ خَصْمَانِ اخْتَصَمُوا فِی رَبِّهِمْ فَالَّذینَ کَفَرُوا قُطِّعَتْ لَهُمْ ثِیَابٌ مِّن نَّارٍ یُصَبُّ مِن فَوْقِ رُؤُوسهِمُ الْحَمِیمُ

این دو گروه [مؤمن و کافر ]دشمن یکدیگرند که در باره پروردگارشان در جدالند; پس آنان که کفر ورزیده اند; برایشان لباس هایی از آتش بریده شده است و از بالای سرشان آب داغ [روی آنان ]ریخته می شود،

 

1 - جبهه توحید و جبهه شرک، دو جبهه ای هستند متخاصم و دشمن یکدیگر.

هذان خصمان

«هذان» اشاره است به فرقه های موحد و مشرک که در آیه 17 از آنان یاد شده است.

 

2 - جبهه توحید، جبهه ای است معتقد به ربوبیت بی شریک خدا و جبهه شرک، جبهه ای است منکر ربوبیت خدا و معتقد به پروردگاری غیر او.

هذان خصمان اختصموا فی ربّهم فالذین کفروا

 

3 - خدا، پروردگار آدمیان است.

فی ربّهم

 

4 - نیاز انسان به پروردگار، باور مشترک همه ادیان توحیدی و مکاتب شرک

هذان خصمان اختصموا فی ربّهم

از این آیه شریفه، استفاده می شود که آنچه مورد اختلاف واقع شده، مصداق «پروردگار» است و اما اصل نیاز انسان به پروردگار، باوری پذیرفته شده در میان تمامی مکاتب و ادیان بوده است.

 

5 - شرک و انکار ربوبیت خدا، گناهی نابخشودنی و گرفتار کننده به آتش دورخ است.

فالذین کفروا قطّعت لهم ثیاب من نار

 

6 - برای شرک پیشگان منکر ربوبیت خدا، در دوزخ جامه هایی از آتشی ویژه می برند و بر آنان می پوشانند.

فالذین کفروا قطّعت لهم ثیاب من نار

تنکیر «نار» نشانگر این نکته است که جامه هایی که برای اهل شرک خواهند برید از جنس آتشی به خصوص خواهد بود نه از هر آتشی.

 

7 ـ وجود آتشهای متنوع و متفاوت در دوزخ

قطّعت لهم ثیاب من نار

 

8 ـ جامه های آتشین در دوزخ، جامه هایی است بسیار آزار دهنده و سخت سوزاننده.

قطّعت لهم ثیاب من نار

تنکیر «نار» علاوه بر این که بیانگر نوعی خاص از آتش است نشاندهنده شدت سوزانندگی و آسیب رسانی آن نیز می تواند باشد.

 

9 ـ فروریخته شدن آب داغ و جوشان بر فرق سر اهل شرک یکی دیگر از عذابهای آنان در دوزخ

یصبّ من فوق رءوسهم الحمیم

«صَبّ» مصدر مجهول «یُصبّ» به معنای ریخته شدن و «حمیم» به معنای آب داغ و جوشان است.

 

10 ـ وجود سازگاری میان عناصر طبایع متضاد در جهان آخرت

قطّعت لهم ثیاب من نار یصبّ من فوق رءوسهم الحمیم

وجود آتش و آب داغ در دوزخ بیانگر مطلب فوق است.

 

آخرت

تضاد در آخرت 10; ویژگیهای آخرت 10

ادیان

هماهنگی ادیان 4

انسان

مربی انسان ها 3; نیازهای معنوی انسان 4

جهان بینی

جهان بینی توحیدی 3

جهنمیان

لباس جهنمیان 6، 8

جهنم

آب داغ جهنم 9; تنوع آتش جهنم 7; عذابهای جهنم 8، 9; موجبات جهنم 5

خدا

ربوبیت خدا 3; مکذبان ربوبیت خدا 2; مکذبان ربوبیت خدا در جهنم 6

شرک

کیفر شرک 5; گناه شرک 5

عقیده

عقیده به توحید ربوبی 2; عقیده به ربوبیت غیرخدا 2

گناه

گناه نابخشودنی 5

لباس

لباس آتشین 6، 8

مشرکان

دشمنان مشرکان 1; عذابهای اخروی مشرکان 9; عقیده مشرکان 2; مشرکان در جهنم 6

موحدان

دشمنان موحدان 1; عقیده موحدان 2

نیازها

نیاز به مربی 4