تفسیر آیات قرآن کریم – سوره تغابن – آیه7 – کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

زَعَمَ الَّذینَ کَفَرُوا أَن لَّن یُبْعَثُوا قُلْ بَلَی وَرَبِّی لَتُبْعَثُنَّ ثُمَّ لَتُنَبَّؤُنَّ بمَا عَمِلْتُمْ وَذَلِکَ عَلَی اللَّهِ یَسیرٌ

آنان که کفر ورزیدند پنداشتند که هرگز برانگیخته نخواهند شد، بگو: چرا، به پروردگارم سوگند که حتماً برانگیخته خواهید شد، سپس از آنچه کرده اید حتماً با خبر خواهید گشت، و این بر خدا آسان است.

1 - گمان کافران، به برانگیخته نشدن انسان ها در قیامت

زعم الذین کفروا أن لن یبعثوا

2 - اعتقاد کافران به برانگیخته نشدن انسان ها در قیامت، مبتنی بر گمان است; نه یقین و علم.

زعم الذین کفروا أن لن یبعثوا

برداشت یاد شده، به این دلیل است که ماده «زعم»، بیشتر در معنای «ظن» (گمان) و نیز درباره چیزی که مورد تردید بوده و اثبات نشده است، به کار می رود.

3 - برانگیخته شدن انسان ها در قیامت، امری قطعی است.

قل بلی و ربّی لتبعثنّ

4 - انسان ها، از تمامی کرده های خویش در قیامت آگاه می شوند.

ثمّ لتنبّؤنّ بما عملتم

5 - تمامی رفتارها و کرده های انسان ها در قیامت، مورد حسابرسی دقیق قرار خواهد گرفت.

ثمّ لتنبّؤنّ بما عملتم

کلمه «ما» (آنچه) افاده عموم می کند. با خبر کردن انسان ها از تمامی کرده های خویش در قیامت، اشاره به حسابرسی و کیفر و پاداش دادن به آنها است.

6 - رفتار انسان ها، تعیین کننده سرنوشت اخروی آنان است.

ثمّ لتنبّؤنّ بما عملتم

7 - برانگیختن انسان ها و حسابرسی از آنان در قیامت، کاری سهل و آسان برای خداوند

لتبعثنّ ثمّ لتنبّؤنّ بما عملتم و ذلک علی اللّه یسیر

8 - آفریدن جهان و آگاهی از پدیده های آن و اسرار نهفته در دل آدمیان، نشانه آسان بودن آفرینش مجدد انسان ها از جانب خداوند

خلق السمـوت ... و اللّه علیم بذات الصدور ... و ربّی لتبعثنّ ... و ذلک علی اللّه یسیر

مطلب یاد شده، از ذکر آفرینش جهان به قدرت خداوند و آگاهی همه جانبه او در آغاز و سپس یاد کردن آسانی برپایی قیامت برای او، به دست می آید.

9 - استبعاد معاد از سوی کافران، ناشی از ناآگاهی آنان از قدرت مطلقه خداوند است.

خلق السمـوت ... زعم الذین کفروا أن لن یبعثوا قل بلی و ربّی لتبعثنّ ... و ذلک علی اللّه یسیر

10 - «عن أبی عبداللّه(ع): ...أما عَلِمتَ أنّ کلَّ زعم فی القرآن کذبٌ؟;(1)

از امام صادق(ع) روایت شده که فرمود: ... مگر نمی دانی [مادّه] «زعم» در سراسر قرآن به معنای «کذب» است؟».

آفرینش

آثار خلقت آفرینش 8

انسان

انسان ها در قیامت 3; حتمیت بعث انسان ها 3; سهولت بعث اخروی انسان ها 7; سهولت حسابرسی اخروی انسان 7; علم اخروی انسان ها 4; عوامل مؤثر در سرنوشت انسان 6

خدا

افعال خدا 7; خالقیت خدا 8; علم غیب خدا 8

روایت 10

زعم

مراد از زعم 10

عمل

آثار عمل 6; حسابرسی اخروی عمل 5

قیامت

حسابرسی در قیامت 5; علم به عمل در قیامت 4

کافران

آثار جهل کافران 9; ظن کافران 1، 2; عقیده کافران 2; کافران و حشر انسان ها 1، 2

معاد

دلایل سهولت معاد 8; عوامل استبعاد معاد 9

پی نوشت ها :

1. کافی، ج 2، ص 342، ح 20; نورالثقلین، ج 1، ص 508، ح 362.