تفسیر آیات قرآن کریم – سوره بقره – آیه ۱۸- کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

صُمٌّ بُکْمٌ عُمْیٌ فَهُمْ لاَ یَرْجِعُونَ

[آنان] کر و لال و کور هستند از اینرو [به حق ]برنمی گردند.

1 - منافق رها شده در ظلمت و گمراهی بسان شخص کر و لال و نابیناست.

ترکهم فی ظلمت لایبصرون. صم بکم عمی

صم، بکم و عمی به ترتیب: جمع أصم (کر)، أبکم (لال) و أعمی (کور) است. کلمات یاد شده خبر برای مبتدای محذوف، یعنی ضمیر «هم» است که به توصیف شدگان در آیه قبل (منافقان رها شده در ظلمت) بر می گردد.

2 - منافقان، از حق شنوی، حق بینی و حق گویی ناتوان هستند.

صم بکم عمی

3 - منافقان، از درک و تشخیص معارف الهی و حقایق دینی ناتوانند.

صم بکم عمی

4 - عجز و ناتوانی از شنیدن، دیدن و گفتن حقایق، ظلمتهایی است که منافقان در آن گرفتارند.

ترکهم فی ظلمت لایبصرون. صم بکم عمی

آیه مورد بحث می تواند تفسیری برای کلمه «ظلمات» و جمله «لایبصرون» در آیه قبل باشد.

5 - منافقان رها شده در ظلمتِ گمراهیها، راه نجاتی ندارند و به ایمان راستین باز نخواهند گشت.

صم بکم عمی فهم لایرجعون

تشبیهات:

تشبیه به کر 1; تشبیه به کور 1; تشبیه به لال 1

ظلمت:

موارد ظلمت 4، 5

قرآن:

تشبیهات قرآن 1

گمراهی:

ظلمت گمراهی 5

منافقان:

حق ناشنوایی منافقان 2، 4; سوء ادراک منافقان 3، 4; عجز منافقان 3، 4; کری منافقان 1; گمراهی منافقان 1، 5; لالی منافقان 1; در ظلمت منافقان 1، 4، 5; منافقان و حق بینی 2; منافقان و حقگویی 2; هدایت ناپذیری منافقان 5