تفسیر آیات قرآن کریم – سوره النازعات– آیه 35– کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

یَوْمَ یَتَذَکَّرُ الْإِنسَانُ مَا سَعَی

روزی که انسان آنچه کوشش کرده است به یاد می آورد.

1 - تمام انسان ها، در صحنه قیامت حاضر شده; کردارهای فراموش گشته خویش و اهداف آن تلاش ها را به خاطر خواهند آورد.

یوم یتذکّر الإنسـن ما سعی

«ما» در «ما سعی» موصول و عائد آن حذف شده است; یعنی، «ما سعی له». این تعبیر بر اهدافی منطبق است که سعی انسان، برای دستیابی به آن بوده است. ممکن است «ما» مصدریه باشد; یعنی، «سعیه». در این صورت آنچه به یاد انسان خواهد آمد، نفس سعی و تلاش او است.

2 - فرجام اخروی هر انسان، وابسته به کرداری است که در آن تلاش جدی داشته است.

یوم یتذکّر الإنسـن ما سعی

به کار بردن ماده «سعی» ـ به جای «عمل» ـ ممکن است در بدی ها، ناظر به نادیده گرفتن لغزش های خالی از اصرار و در اعمال نیک، توصیه به دریغ نورزیدن از کوشش مداوم باشد.

3 - دنیا، محل تلاش و آخرت، جای بهره مندی از تلاش ها است.

فإذا جاءت الطامّة الکبری . یوم یتذکّر الإنسـن ما سعی

بیان «یادآوری اعمال در قیامت»، صرفاً به منظور خبر از آینده نیست; بلکه بشارت دادن و انذار انسان ها نسبت به فرجام اعمالشان است.

4 - غفلت انسان، از کردار خویش و فراموش کردن آن پیش از برپایی قیامت

یوم یتذکّر الإنسـن ما سعی

آخرت

نقش آخرت 3

انسان

حشر اخروی انسان ها 1; غفلت انسان 4

پاداش

مکان پاداش 3

دنیا

نقش دنیا 3

عمل

آثار عمل 2; فراموشی عمل 4; فرجام عمل 1; فرصت عمل3

غفلت

غفلت از عمل 4

فرجام

عوامل مؤثر در فرجام اخروی 2

قیامت

ظهور حقایق در قیامت 1

کیفر

مکان کیفر 3