تفسیر آیات قرآن کریم – سوره اللیل– آیه 17– کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

وَسَیُجَنَّبُهَا الْأَتْقَی

ولی انسان بسیار با تقوا از آن دور داشته می شود.

1 - کسانی که از همه باتقواتر و دارای مراقبت بیشتراند، از آتش دوزخ دور گردانده خواهند شد.

و سیجنّبها الأتقی

«جَنَبْتُ»; یعنی، دور ساختم (مفردات) و باب تفعیل آن، برای مبالغه است. بنابراین «یُجنّب»; یعنی، به طور کامل دور نگه داشته می شود.

2 - امدادهای ویژه الهی، مایه دور ماندن اهل تقوا از آتش دوزخ است.

و سیجنّبها

فعل «یُجنّب» گرچه مجهول است، ولی به قرینه «إلاّ ابتغاء وجه ربّه» در آیات بعد، این موهبت را خداوند در اختیار آنان می گذارد.

3 - وعده رهایی تقواپیشگان از آتش دوزخ، حتمی و تخلّف ناپذیر است.

سیجنّبها الأتقی

حرف «سین» برای تأکید بر وعده است.

4 - مراقبت خویش از تکذیب هدایت های الهی و انذارهای او و مصون داشتن خود از پیامدهای آن، از ویژگی های با تقواترین انسان ها است.

الذی کذّب و تولّی . و سیجنّبها الأتقی

وصف «الأتقی» ـ به قرینه آیه قبل ـ ناظر به پرهیز از تکذیب و تولّی است; بنابراین تمام مؤمنان را شامل است. گفتنی است که محافظت خود از تکذیب و تولّی، (مراقبت های دینی) در مقایسه با پرهیز از خسارت های مالی و بدنی، (مراقبت های غیر دینی) مفیدتر و برتر است. از این رو همه افرادی که تقوای دینی دارند، از کسانی که مراقب خطرهای غیر دینی اند; متقی تر (أتقی) معرفی شده اند.

5 - تفاوت درجات تقواپیشگان با یکدیگر

الأتقی

مراد از تقوا در وصف «الأتقی»، چنانچه تقوای مصطلح باشد، آیه شریفه تنها به بیان فرجام باتقواترین افراد پرداخته و درباره دیگر تقواپیشگان بیانی ندارد و به تعبیری دیگر می توان گفت: در این آیات غرض تنها مقایسه اوج تقوا با اوج شقاوت است; گرچه هیچ فرد متقی به آتش نسوزد و هیچ شقاوتمندی از آن دور نماند.

تبری

تبری از تکذیب انذارهای خدا 4; تبری از تکذیب هدایتهای خدا 4

تقوا

آثار تقوا 1; مراتب تقوا 1

جهنم

عوامل نجات از جهنم 1; نجات از جهنم 2; وعده نجات از جهنم 3

خدا

آثار امدادهای خدا 2; حتمیت وعده های خدا 3

متقین

حتمیت نجات متقین 3; زمینه نجات متقین 2; مراتب متقین 5; مراقبت متقین 4; ویژگیهای متقین 4