تفسیر آیات قرآن کریم- سوره الفتح- آیه22 – کتاب تفسیرراهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

وَلَوْ قَاتَلَکُمُ الَّذینَ کَفَرُوا لَوَلَّوُا الْأَدْبَارَ ثُمَّ لَا یَجِدُونَ وَلِیًّا وَلَا نَصِیرًا

و اگر آنان که کفر ورزیده اند با شما جنگیده بودند پشت [به جنگ] می کردند، سپس دوست و یاری کننده ای نمی یافتند.

1 - اطمینان بخشی خداوند به مؤمنان، در ناتوانی کافران از غلبه بر ایشان، پس از فتح خیبر و صلح حدیبیه

و لو قـتلکم الذین کفروا لولّوا الأدبـر

برداشت بالا بر این اساس است که «لو قاتلکم...» نظر به آینده داشته باشد; یعنی، شما در آینده، همواره پیروز خواهید بود و هر که با شما بجنگد، منهزم خواهد شد.

2 - مسلمانان، قادر به دفع هجوم کافران، در صورت عدم انعقاد صلح حدیبیه و ناگزیری از جنگ *

و لو قـتلکم الذین کفروا لولّوا الأدبـر

برداشت یاد شده بدان احتمال است که «لوقاتلکم» نظر به گذشته داشته باشد; یعنی، خداوند گرچه فتح مبین (صلح حدیبیه) را برای شما رقم زد و در پرتو آن ثمرات زیادی را برای شما به بار آورد; اما اگر این صلح هم صورت نمی گرفت و کافران به نبرد با شما برمی خاستند، شما با قدرت ایمانی و رهبری پیامبر(ص) آنان را منهزم می ساختید.

3 - کافران منهزم شده در جنگ با مؤمنان، فاقد کم ترین حامی و پشتیبان

لولّوا الأدبـر ثمّ لایجدون ولیًّا و لانصیرًا

4 - بی پناهی کافران و ضعف ایشان در برابر مؤمنان برخاسته از کفر آنها است.*

و لو قـتلکم الذین کفروا لولّوا الأدبـر ثمّ لایجدون ولیًّا و لانصیرًا

بنابراین که تعبیر «کفروا» و وصف کفر، مشعر به علیت باشد; برداشت بالا استفاده می شود.

5 - کافران، فاقد هرگونه حامی و یاور در تنگناها

الذین کفروا لولّوا الأدبـر ثمّ لایجدون ولیًّا و لا نصیرًا

اسلام

تاریخ صدر اسلام 1

خدا

اطمینان بخشی خدا 1

صلح حدیبیه

نقش صلح حدیبیه 2

کافران

بی یاوری کافران 3، 5; دفع هجوم کافران 2; عجز کافران 1; عوامل بی یاوری کافران 4; عوامل ضعف کافران 4; کافران و مؤمنان 1، 3

کفر

آثار کفر 4

مؤمنان

پیروزی مؤمنان 1; قدرت مؤمنان 2; مؤمنان و کافران 2