تفسیر آیات قرآن کریم – سوره الطارق– آیه 13– کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

إِنَّهُ لَقَوْلٌ فَصْلٌ

که بی شک این [قرآن] سخنی است جداکننده [حق از باطل].

1 - قرآن، کلامی است که حق و باطل را به طور کامل متمایز می سازد.

إنّه لقول فصل

از سیاق مطالب به دست می آید که مرجع ضمیر «إنّه» قرآن است. «فصل»; یعنی، جدا ساختن دو چیز از یکدیگر، به گونه ای که بین آن دو فاصله افتد (مفردات راغب). تعبیر «فصل» ـ که مصدر است ـ در معنای فاصل، مبالغه آمیز است و بر کمال جدایی دلالت دارد. برخی گفته اند: مراد از ضمیر در «إنّه»، گفته های خداوند درباره معاد است که آیات پیش گویای آن بود. در این احتمال نیز «قول فصل» بودن آن آیات، به اعتبار قرآن بودن آنها است.

2 - خداوند، با سوگند به آسمان و زمین، بر فارق بودن قرآن بین حق و باطل، تأکید ورزیده است.

و السماء ... و الأرض ... إنّه لقول فصل

3 - گفتار خداوند درباره معاد و توان او بر احیای دوباره انسان، گفتار نهایی و فیصله دهنده تمام گفتوگوها است.

إنّه لقول فصل

ضمیر «إنّه» چه به قرآن برگردد و چه به محتوای آیات پیشین ـ که درباره قدرت خداوند بر معاد بود ـ برداشت یاد شده استفاده می شود. «قول فصل»، به کلامی گفته می شود که «فصل الخطاب» باشد و به گفتوگوها خاتمه دهد.

4 - «[فی مجمع البیان فی قوله تعالی] «إنّه لقول فصل» یعنی إنّ القرآن یفصل بین الحقّ و الباطل بالبیان عن کلّ واحد منهما و روی ذلک عن الصادق(ع);(1)

[در مجمع البیان در تفسیر قول خدای تعالی] «إنّه لقول فصل» [آمده است]: یعنی قرآن با بیان حقّ و باطل، آن دو را از یکدیگر جدا می سازد و این معنا از امام صادق(ع) روایت شده است».

حق

تمییز حق و باطل 1، 2، 4

خدا

قدرت خدا 3; ویژگیهای کلام خدا 3

روایت 4

سوگند

سوگند به آسمان 2; سوگند به زمین 2

قرآن

سوگندهای قرآن 2; ویژگیهای قرآن 1، 2، 4

مردگان

قدرت بر احیای مردگان 3

معاد

حتمیت معاد 3

پی نوشت ها :

1. مجمع البیان، ج 10، ص 716; نورالثقلین، ج 5، ص 553، ح 18.