تفسیر آیات قرآن کریم- سوره الرحمن – آیه 24 – کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

وَلَهُ الْجَوَارِ الْمُنشَآتُ فِی الْبَحْرِ کَالْأَعْلَامِ

و از او است کشتی های بادبان برافراشته همچون کوه ها که در دریا روان اند.

1 - حرکت کشتی های کوه پیکر در دریاها، به تدبیر و اراده الهی

و له الجوار المنشـات فی البحر کالأعلـم

«جواری» (جمع «جاریة»)به معنای کشتی ها و «أعلام» (جمع «علم») به معنای کوه ها است.

2 - تجلی فعل الهی در تمامی جهان هستی، حتی مصنوعات بشری

و له الجوار المنشـات

با این که در آیه شریفه، واژه «المنشئات» (ساخته شده به دست بشر) به کار رفته است; اما تعبیر «له الجوار» (از آن او است کشتی ها) می رساند که هر چند کشتی ها ساخته دست بشر است; ولی انسان در همه ابعاد (مواد، طرح، محاسبه و...) مستقل از اراده خداوند نیست و با اندکی تأمل خویش را وامدار لطف و ربوبیت او می بیند.

3 - بهرهوری انسان از مصنوعات خویش، تنها در قلمرو قوانین فائق الهی بر نظام طبیعت

و له الجوار المنشـات فی البحر

خداوند با تعبیر «له الجوار...» به انسان تذکر داده است که اگر بشر می تواند با ساخت وسایلی به بهرهوری بیشتر از دریا بپردازد، این چیزی است که در پرتو قوانین الهی حاکم بر ماده صورت می گیرد.

4 - استفاده از کشتی های عظیم، امری آشنا برای عرب عصر نزول

و له الجوار المنشـات فی البحر کالأعلـم

5 - «عن علی(ع) فی قول اللّه عزّوجلّ «و له الجوار المنشئات فی البحر کالأعلام» قال: السفن;(1)

از امام علی(ع) درباره قول خدای عزّوجلّ: «...الجوار المنشئات» روایت شده که مراد کشتی ها هستند».

آفرینش

حاکم نظام آفرینش 3

انسان

منشأ مصنوعات انسان 2

تشبیهات قرآن

تشبیه به کوه 1; تشبیه کشتیها 1

خدا

اراده خدا 1; تدبیر خدا 1; مجاری افعال خدا 2

دین

حاکمیت دین 3

روایت 5

قرآن

تشبیهات قرآن 1

کشتی

منشأ حرکت کشتی ها 1; نقش کشتی 5

کشتیرانی

تاریخ کشتیرانی 4; کشتیرانی در صدراسلام 4

مصنوعات

محدوده استفاده از مصنوعات 3

پی نوشت ها :

1. عیون أخبارالرضا، ج 2، ص 66، ب 31، ح 300; بحارالأنوار، ج 90، ص 142، ح 3.