تفسیر آیات قرآن کریم- سوره الرحمن – آیه 18 – کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

فَبأَیِّ آلَاء رَبِّکُمَا تُکَذِّبَانِ

پس کدام یک از نعمت های پروردگارتان را انکار می کنید؟

1 - تجلی ربوبیت الهی، در تدبیر و طرح ریزی نظام گردش خورشید

ربّ المشرقین ... فبأیّ ءالآء ربّکما تکذّبان

2 - نظام گردش خورشید، در جهت تأمین نیازهای بشر و نعمتی غیرقابل انکار و تکذیب ناپذیر

ربّ المشرقین و ربّ المغربین . فبأیّ ءالآء ربّکما تکذّبان

از ارتباط بین دو آیه و نعمت خواندن گردش خورشید، مطلب بالا برداشت می شود.

3 - توبیخ کافران و تکذیب گران جن و انس، به خاطر نادیده انگاشتن نعمت های الهی، متجلی در طلوع و غروب خورشید

فبأیّ ءالآء ربّکما تکذّبان

تثنیه آمدن «کما» و «تکذّبان»، ظاهراً به خاطر توجه خطاب به جن و انس است.

4 - خداوند، خواهان توجه جن و انس به نقش مهم نقطه طلوع و غروب خورشید، در زندگی آنان

ربّ المشرقین ... فبأیّ ءالآء ربّکما تکذّبان

خداوند متعال، با پرسش انکارآمیز خویش (فبأیّ ءالآء...) جن و بشر را به تأمل درباره اهمیت دو مشرق دو مغرب (میل اعظم شمالی در آغاز تابستان و میل اعظم جنوبی در آغاز زمستان) فرا خوانده است.

5 - جن همانند انسان، برخوردار از نعمت چرخش منظم خورشید *

فبأیّ ءالآء ربّکما تکذّبان

بنابراین که مخاطب «ربّکما» انسان و جن باشند، برداشت یاد شده به دست می آید.

انسان

تأمین نیازهای انسان 2; نعمتهای انسان 2، 5

جن

تشابه جن با انسان 5; سرزنش جنیان کافر 3; نعمتهای جن 5

خدا

تکذیب ناپذیری نعمتهای خدا 2; توصیه های خدا 4; سرزنشهای خدا 3; نشانه های ربوبیت خدا 1

خورشید

تدبیر گردش خورشید 1

ذکر

اهمیت ذکر طلوع خورشید 4; اهمیت ذکر غروب خورشید 4

غفلت

غفلت از نعمتهای خدا 3

کافران

سرزنش کافران 3

نعمت

مشمولان نعمت 5; نعمت طلوع خورشید 3; نعمت غروب خورشید 3; نعمت گردش خورشید 2، 5