تفسیر آیات قرآن کریم- سوره الذاریات – آیه 40 – کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

فَأَخَذْنَاهُ وَجُنُودَهُ فَنَبَذْنَاهُمْ فِی الْیَمِّ وَهُوَ مُلِیمٌ

پس او و سپاهیانش را گرفتیم و آنان را در دریا، افکندیم، در حالی که او سزاوار ملامت بود.

1 - اقدام الهی، به کیفر دادن فرعون و لشکریان او، پس از اتمام حجت بر ایشان

أرسلنـه إلی فرعون بسلطـن مبین . فتولّی برکنه ... فأخذنـه و جنوده

2 - یاوران خط کفر، دارای سرنوشتی مشترک با پیشوایان کافر خویش

فأخذنـه و جنوده

3 - ارتش و سپاه فرعون، متشکل از چند لشکر

و جنوده

برداشت یاد شده، از جمع آمدن واژه «جنود» (لشکریان) به دست می آید.

4 - افکنده شدن فرعون و لشکریانش در دریا، با حقارت و ذلت و به اراده الهی

فنبذنـهم فی الیمّ

واژه «فنبذناهم» اشعار به فروافکندن همراه با ذلت و حقارت دارد; زیرا «نبذ» اختصاصاً در دور ریختن اشیایی به کار می رود که فاقد ارزش است. در این جا گفته می شود: «نبذته نبذ النعل الخَلِق» (آن را چون کفش کهنه دور انداختم).

5 - شکوه و اقتدار حکومت فرعونی، امری ناچیز و مقهور قدرت خداوند بود.

فنبذنـهم فی الیمّ

6 - ارتشیان و نظامیان، چون دیگر اقشار جامعه، مسؤول رفتار خویش اند و نمی توانند خود را چشم بسته در اختیار رهبران سیاسی خود ـ هرچند کافر و باطلـ قرار دهند.

فأخذنـه و جنوده فنبذنـهم فی الیمّ

تصریح به نابودی نظامیان فرعون در کنار وی ـ با آن که آنان در تحت فرمان او بودند ـ می تواند بیانگر مطلب یاد شده باشد.

7 - فرجام حق ناپذیری فرعون، فرجامی ملامت بار

فنبذنـهم فی الیمّ و هو ملیم

«ملیم» بر کسی اطلاق می شود، که سزاوار سرزنش باشد.

8 - قدرت های فرعونی و حق ناپذیر، محکوم به سرزنش شدن و تحقیر در گستره تاریخ *

فنبذنـهم فی الیمّ و هو ملیم

تعبیر «و هو ملیم» می تواند نظر به ملامت شدن قدرت های حق ناپذیر از سوی اندیشهورزان و نظارت گران تاریخ بشر، داشته باشد.

9 - سرزنش فرعون نسبت به خویش، در واپسین لحظات زندگی کفرآلود خود*

فنبذنـهم فی الیمّ و هو ملیم

در صورتی که واژه «ملیم» به معنای ملامت کردن (متعدی) باشد، برداشت بالا به دست می آید. یعنی: «و هو ملیم نفسه».

تاریخ

فلسفه تاریخ 8

حق

تحقیر تاریخ ناپذیران 8; سرزنش تاریخ ناپذیران 8

خدا

آثار اراده خدا 4; حاکمیت قدرت خدا 5

رهبران

فرجام رهبران کفر 2

سپاه

مسؤولیت سپاه 6

فرعون

اتمام حجت بر فرعون 1; پشیمانی فرعون 9; حق ناپذیری فرعون7; سپاه فرعون در دریا 4; سرزنشهای فرعون 9; سرزنش فرعون7، 9; عجز حکومت فرعون 5; فرجام فرعون 7; فرعون در دریا 4; فرعون هنگام مرگ 9; کیفر فرعون 1; مقهوریت حکومت فرعون5; منشأ ذلت فرعون 4; ویژگیهای سپاه فرعون 3

فرعونیان

اتمام حجت بر فرعونیان 1; کیفر فرعونیان 1; منشأ ذلت فرعونیان 4

کافران

فرجام کافران 2