تفسیر آیات قرآن کریم – سوره عبس– آیه 40– کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

وَوُجُوهٌ یَوْمَئِذٍ عَلَیْهَا غَبَرَةٌ

و چهره هایی هستند که در آن روز بر آنها غبار [غم ]نشسته;

1 - گروهی از مردم در قیامت، چهره ای کدر و غبارآلود خواهند داشت.

و وجوه یومئذ علیها غبرة

«غَبَرة» و «غُبار»، به یک معنا است و برخی گَرد پراکنده و جابه جا شده را «غبرة» و گرد برخاسته را «غبار» می نامند. (لسان العرب)

2 - احساس بی نیازی از تعالیم دین، مایه روسیاهی در قیامت

أمّا من استغنی . فأنت له تصدّی ... و وجوه یومئذ علیها غبرة

ارائه دو ترسیم از حاضران صحنه قیامت در ذیل سوره، ممکن است اشاره به تقسیمی باشد که در آغاز سوره انجام گرفته بود که در یک طرف ابن ام مکتوم و در طرف دیگر اشراف قرار داشتند.

3 - معاد، جسمانی است.

و وجوه یومئذ علیها غبرة

4 - چهره انسان در قیامت، نمایشگر فرجام او است.

و وجوه یومئذ علیها غبرة

5 - انسان ها در قیامت، با دو چهره مختلف ـ تابناک و تیره ـ حضور خواهند یافت و فرجام هر کس، از آغاز حضور مشخص خواهد بود.

فإذا جاءت الصاخّة ... وجوه ... و وجوه

تکرار «وجوه»، بیانگر جواب شرط در «إذا جاءت...» است; یعنی، «کان الناس صنفین».

6 - تفاوت چهره مؤمن و کافر در قیامت

وجوه ... و وجوه

مراد از «وجوه» در این آیه ـ به قرینه آخرین آیه سوره (أولـئک هم الکفرة الفجرة) ـ چهره کافران است. در نتیجه مراد از «وجوه» در آیات پیشین، چهره مؤمنان خواهد بود.

انسان

صورت اخروی انسان 4; فرجام اخروی انسان 4

دین

آثار بی نیازی از دین 2

روسفیدان

روسفیدان در قیامت 5

روسیاهان

روسیاهان در قیامت 5

قیامت

تفاوت صورتها در قیامت 6; صورتهای غبارآلود در قیامت 1; عوامل روسیاهی در قیامت 2; نقش صورت در قیامت 4; ویژگیهای قیامت 1، 5، 6

کافران

صورت اخروی کافران 6; کافران در قیامت 6

مؤمنان

صورت اخروی مؤمنان 6; مؤمنان در قیامت 6

معاد

معاد جسمانی 3