تفسیر آیات قرآن کریم- سوره الدخان- آیه8 – کتاب تفسیرراهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ یُحْیِی وَیُمِیتُ رَبُّکُمْ وَرَبُّ آبَائِکُمُ الْأَوَّلِینَ

هیچ معبودی جز او نیست، زندگی می دهد و می میراند، پروردگار شما و پروردگار پدران پیشین شما است.

1- ربوبیت یگانه خداوند بر هستی، خود گواه الوهیت بی همتای او است.

ربّ السموت و الأرض ... لا إلـه إلاّ هو

2- توحید ربوبی در سراسر نظام هستی، گواه توحید ذاتی و یکتایی خداوند

ربّ السموت و ... لا إلـه إلاّ هو

3- زندگی و مرگ، تنها در قلمرو اراده خداوند یکتا است.

یحیی و یمیت

4- زندگی و مرگ، هر دو در جهت تکامل انسان و دارای روندی همسو و نه متعارض

ربّ السمـوت و ... لا إلـه إلاّ هو یحیی و یمیت

از ارتباط «هو یحیی و یمیت» با «ربّ» ـ که قبل و بعد از آن یاد شده است ـ استفاده می شود که حیات و مرگ، هر دو در جهت تکامل انسان بوده و برخلاف تصور برخی مذاهب، مرگ امری شرّ نیست و خاستگاهی جز اراده خداوند حیات آفرین ندارد.

5- پروردگار هستی، دارای ربوبیتی بی شریک و یگانه در گستره تاریخ آفرینش

ربّکم و ربّ ءابائکم الأوّلین

در آیات پیشین، سخن از این بود که گستره نظام وجود، جز یک پروردگار ندارد و در «عرض» او خدایی نیست. در این جا تعبیر «ربّکم و ربّ...»، بیانگر یگانگی ربوبیت خداوند در «طول» زمان های متمادی و ادوار آفرینش است.

6- بنیادهای علمی و عقلی توحید ربوبی، شایسته اعتماد و اتکا است; نه باورهای موهوم فرهنگ شرک.

ربّکم و ربّ ءابائکم الأوّلین

در آیات پیشین، دلایل علمی و عقلی توحید ربوبی مورد اشاره قرار گرفته است و از آن جا که یکی از بهانه های مشرکان در نفی توحید، استناد به شیوه و باور پیشینیان بوده است; تعبیر «ربّکم و ربّ آبائکم» ـ در پی آن استدلال های عقلی و علمی ـ می تواند بیانگر مطلب یاد شده باشد.

اتکا

شایسته اتکا 6

اعتماد

شایسته اعتماد 6

ایمان

پوچی ایمان به شرک 6

تکامل

عوامل تکامل 4

توحید

آثار توحید ربوبی 2; اهمیت توحید ربوبی 6; توحیدربوبی 5; دلایل توحید ذاتی 1; عقلانیت توحید ربوبی 6; نشانه های توحید ذاتی 2; نشانه های توحید ربوبی 2، 6

خدا

آثار اراده خدا 3; آثار ربویت خدا 1; خدا و شریک 5

زندگی

آثار زندگی 4; منشأ زندگی 3

شرک

بی منطقی شرک 6

مرگ

آثار مرگ 4; منشأ مرگ 3