تفسیر آیات قرآن کریم- سوره الدخان- آیه6 – کتاب تفسیرراهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

رَحْمَةً مِّن رَّبِّکَ إِنَّهُ هُوَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ

 

به خاطر رحمتی از پروردگارت [برای بندگان]، به یقین او خود شنوا و دانا است.

 

1- نزول قرآن، جلوه ای از رحمت الهی و در جهت رشد، تعالی و تکامل خلق

 

إنّا أنزلنـه ... رحمة من ربّک

«رحمة» مفعول لأجله و علت برای «إنّا أنزلناه» است. وصف «ربّ» می رساند که آن نزول و این رحمت، در جهت ربوبیت خلق است.

 

2- پیامبر، واسطه در فیض ربوبی خداوند برای خلق

 

رحمة من ربّک

 

3- فرستادن رسولان، رحمتی از جانب خداوند بر خلق

 

إنّا کنّا مرسلین . رحمة من ربّک

 

4- بهرهوری پیامبر(ص) از رحمت و ربوبیت الهی، بیش از همه خلق *

 

إنّا أنزلنـه ... رحمة من ربّک

برداشت یاد شده بدان احتمال است که اضافه «ربّ» به «ک» ـ که خطاب به پیامبر(ص) است ـ از آن جهت باشد که پیامبر(ص)، عالی ترین بهره را از قرآن و ربوبیت الهی برده است.

 

5- هشدارها و انذارهای خداوند بر خلق، جلوه رحمت و ربوبیت او نسبت به آنان

 

إنّا کنّا منذرین ... رحمة من ربّک

با توجه به این که در آیات پیشین، پس از بیان نزول قرآن به وصف انذارگری حق تصریح شده است; عبارت «رحمة من ربّک»، می تواند فلسفه و خاستگاه این انذارگری را تبیین کند.

 

6- تقدیر و تثبیت امور در شب قدر، براساس رحمت پروردگار به خلق

 

فیها یفرق کلّ أمر حکیم ... رحمة من ربّک

برداشت یاد شده بنابراین نکته است که «رحمة...» در مقام بیان دلیل «یفرق...» باشد; یعنی، تقدیر و تثبیت امور مهم، برای رحمت رسانی است.

 

7- پروردگار جهان، «سمیع» (شنوا) و «علیم» (دانا) است.

 

إنّه هو السمیع العلیم

 

8- شنوایی و دانایی مطلق، تنها از آن خداوند است.

 

إنّه هو السمیع العلیم

 

9- نزول قرآن و تقدیر و تدبیر امور خلق، متکی بر آگاهی عمیق خداوند از نیاز آنان است.

 

إنّا أنزلنـه ... فیها یفرق کلّ أمر ... إنّه هو السمیع العلیم

جمله «إنّه هو السمیع العلیم» می تواند تعلیل برای «إنّا أنزلناه...» باشد.

آفرینش

تقدیر آفرینش 9

اسماوصفات

سمیع 7; علیم 7

انبیا

اهمیت نبوت انبیا 3

تکامل

زمینه تکامل 1

خدا

آثار رحمت خدا 6; آثار علم خدا 9; اختصاصات خدا 8; انذارهای خدا 5; شنوایی خدا 8; علم خدا 8; نشانه های ربوبیت خدا 5; نشانه های رحمت خدا 1، 3، 5; واسطه فیض خدا 2

رحمت خدا

مشمولان رحمت خدا 4

شب قدر

ملاک تقدیر در شب قدر 6

قرآن

منشأ قرآن 1; نزول قرآن 1، 9

محمد(ص)

فضایل محمد(ص) 4; مربی محمد(ص) 4; نقش محمد(ص) 2

موجودات

نیازهای موجودات 9