تفسیر آیات قرآن کریم- سوره الدخان- آیه 37– کتاب تفسیرراهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

أَهُمْ خَیْرٌ أَمْ قَوْمُ تُبَّعٍ وَالَّذینَ مِن قَبْلِهِمْ أَهْلَکْنَاهُمْ إِنَّهُمْ کَانُوا مُجْرِمِینَ

آیا آنان بهترند یا قوم تُبَّع (پادشاه بلاد یمن) و آنها که پیش از ایشان بودند؟ آنان را هلاک کردیم; زیرا آنان مجرم بودند.

 

1- سرنوشت قوم «تبّع» و اقوام قبل از آن، پیامدار عبرت و هشدار برای مشرکان مکه

 

أهم خیر أم قوم تبّع و الذین من قبلهم

 

2- هلاکت قوم «تبّع» و اقوام پیش از آن، به اراده و خواست خداوند

 

أهم خیر أم قوم تبّع و الذین من قبلهم أهلکنـهم

 

3- ایمن ماندن «تبّع»، از عذاب هلاکت بار نازل شده بر قومش *

 

أهم خیر أم قوم تبّع ... أهلکنـهم

از این که خداوند هلاکت را به قوم «تبّع» نسبت داده است ـ و نه خود وی ـ مطلب یاد شده قابل برداشت است.

 

4- آگاهی اهل مکه، از سرگذشت هلاکت بار قوم تبّع

 

أهم خیر أم قوم تبّع

از این که قرآن، قبلاً سخنی از قوم «تبّع» به میان نیاورده و در این جا به ذکر نام آن برای عبرت آموزی مشرکان مکه اکتفا کرده است، مطلب بالا قابل استفاده است.

 

5- جرم پیشگی، عامل هلاکت قوم «تبّع» و اقوام هلاک شده قبل از آن

 

أهم خیر أم قوم تبّع و الذین من قبلهم أهلکنـهم إنّهم کانوا مجرمین

 

6- هلاکت و نابودی جوامع، ناشی از عملکرد خود آنان است.

 

أهلکنـهم إنّهم کانوا مجرمین

 

7- جرم پیشگی مردمان و حق ناپذیری ایشان، زمینه ساز عقوبت آنان در دنیا

 

أهلکنـهم إنّهم کانوا مجرمین

 

8- انکار معاد، جرمی مستحق هلاکت

 

إن هی إلاّ موتتنا ...إنّهم کانوا مجرمین

این آیه، همگونی مشرکان با اقوام هلاک شده پیشین در مجرم بودن را اثبات می کند و آنچه در آیات پیشین به عنوان نقطه منفی یاد شده، انکار معاد است.

 

9- «عن النبی(ص) إنّه قال: لاتسبّوا تُبّعاً فإنّه کان قد أسلم...;(1)

 

از رسول خدا(ص) روایت شده است که فرمود: تُبّع را دشنام ندهید; زیرا او تسلیم [امر خدا] شده بود...».

اقوام پیشین

تاریخ اقوام پیشین 2; سرنوشت اقوام پیشین 1; عبرت از اقوام پیشین 1; عوامل هلاکت اقوام پیشین 5، 6; گناه اقوام پیشین 5; منشأ هلاکت اقوام پیشین 2

تبع

اسلام تبع 9; مصونیت تبع 3

حق

آثار حق ناپذیری 7

خدا

آثار اراده خدا 2

روایت 9

عبرت

عوامل عبرت 1

عمل

آثار عمل 6

قوم تبع

تاریخ قوم تبع 2، 3; سرنوشت قوم تبع 1، 4; عبرت از قوم تبع 1; عذاب قوم تبع 3; عوامل هلاکت قوم تبع 5; گناه قوم تبع 5; منشأ هلاکت قوم تبع 2; هلاکت قوم تبع 4

کیفر

زمینه کیفر دنیوی 7

گناه

آثار گناه 5، 7

مشرکان مکه

هشدار به مشرکان مکه 1

معاد

کیفر تکذیب معاد 8

مکه

علم اهل مکه 4

هلاکت

عوامل هلاکت 8

پی نوشت ها:

1. مجمع البیان، ج 9، ص 100.