تفسیر آیات قرآن کریم- سوره الدخان- آیه 58– کتاب تفسیرراهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

فَإِنَّمَا یَسَّرْنَاهُ بلِسَانِکَ لَعَلَّهُمْ یَتَذَکَّرُونَ

 

پس جز این نیست که قرآن را به زبان تو میسّر ساختیم باشد که آنان متذکّر شوند.

 

1- تسهیل معارف والای قرآن از سوی خداوند برای خلق، در پرتو ویژگی های خاص زبان عربی

 

فإنّما یسّرنـه بلسانک

مراد از «لسانک»، می تواند زبان عربی باشد که زبان پیامبر(ص) بوده است.

 

2- قرآن، کتابی آسان و در دسترس فهم و درک بشر

 

فإنّما یسّرنـه

 

3- نقش مهم توضیحات و تفسیرهای پیامبر(ص)، در فهم آسان حقایق عالی قرآن

 

فإنّما یسّرنـه بلسانک

برداشت بالا بنابراین نکته است که «لسانک»، کنایه از تفسیرها و توضحیاتی باشد که پیامبر(ص) درباره آیات قرآن، برای فهماندن آنها به مردم ارائه داده است.

 

4- نزول قرآن به زبان عربی روشن، زمینه ای برای بیداری خلق و پندآموزی آنان

 

فإنّما یسّرنـه بلسانک لعلّهم یتذکّرون

 

5- تذکار بشر، هدف نهایی و مورد انتظار وحی

 

فإنّما یسّرنـه ... لعلّهم یتذکّرون

 

6- معارف وحی، آشنا برای فطرت و عقل انسان

 

لعلّهم یتذکّرون

کاربرد «یتذکّرون» در مقام ترسیم هدف تسهیل معارف وحی، نمایانگر این حقیقت است که حقایق وحی، مأنوس با انسان و آشنا با او است; لیکن وی در گذر زمان گرفتار غفلت و فراموشی گشته است.

 

7- لزوم توجه به سطح درک و استعدادهای مخاطبان، در تبلیغ و هدایت ایشان

 

فإنّما یسّرنـه بلسانک

از این که خداوند «تیسیر» را زمینه تذکّر یافتن دانسته; استفاده می شود که برای بیداری خلق، باید حقایق را به گونه ای قابل فهم و درک برای آنان بیان کرد.

 

8- تعلّق اراده الهی، به هموار ساختن راه بیداری و هدایت، برای انسان ها و نه اجبار ایشان

 

فإنّما یسّرنـه بلسانک لعلّهم یتذکّرون

تعبیر «لعلّهم...» از سوی خداوند، نظر به «ترجّی» حقیقی ندارد. از این رو پیام «لعلّهم...»، حرکت انتخابی و بدون اجبار خلق است.

 

9- غفلت ها و حق فراموشی های انسان، عمیق و دیرپای

 

فإنّما یسّرنـه بلسانک لعلّهم یتذکّرون

خداوند، فهم حقایق قرآن را با زبان پیامبر(ص) سهولت بخشیده است. در عین حال با تعبیر «لعلّهم...» به پیامبر(ص) تذکر می دهد که با وجود آسانی فهم قرآن، انتظار نداشته باش که بی چون و چرا همه بیدار شوند.

 

10- ترسیم های قرآن از بهشت و دوزخ، نمودی از حقایق سهولت یافته وحی برای بیداری خلق

 

فإنّما یسّرنـه بلسانک لعلّهم یتذکّرون

تعبیر «فإنّما یسّرناه...» پس از مجموعه آیاتی آمده است که ترسیم کننده تفصیلی بهشت و دوزخ و فرجام بهشتیان و دوزخیان است، بنابراین آن آیات نمونه ای بارز برای اثبات آسان بودن قرآن است.

 

11- حقیقت بهشت و دوزخ، فراتر از سطح درک بشر

 

فإنّما یسّرنـه بلسانک لعلّهم یتذکّرون

با توجه به ارتباط این آیه با آیات پیشین ـ که در ترسیم دوزخ و بهشت بود ـ استفاده می شود که آنچه در آن آیات آمده، شکل آسان شده و تنزل یافته مطلب است; نه ماهیت عالی آن.

انسان

اختیار انسان 8; تذکر به انسان ها 5; غفلت انسان 9; محدوده فهم انسان ها 11

بهشت

حقانیت بهشت 10; حقیقت بهشت 11; عظمت بهشت11

تبلیغ

روش تبلیغ 7

تنبه

زمینه تنبه 4، 8، 10

جهنم

حقانیت جهنم 10; حقیقت جهنم 11; عظمت جهنم11

خدا

نقش اراده خدا 8; نقش خدا 1

عبرت

زمینه عبرت 4

عربی

نقش زبان عربی 1

قرآن

آثار عربیت قرآن 4; روش بیانی قرآن 10; سهولت فهم قرآن 2; عوامل سهولت فهم قرآن 1، 3; ویژگیهای تعالیم قرآن 10; ویژگیهای قرآن 2

محمد(ص)

نقش محمد(ص) 3

وحی

اهداف وحی 5; تذکرات وحی 5; عقلانیت وحی 6; فطریت وحی 6; نقش وحی 10

هدایت

روش هدایت 7; زمینه هدایت 8