تفسیر آیات قرآن کریم- سوره الحشر – آیه 3 – کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

وَلَوْلَا أَن کَتَبَ اللَّهُ عَلَیْهِمُ الْجَلَاء لَعَذَّبَهُمْ فِی الدُّنْیَا وَلَهُمْ فِی الْآخِرَةِ عَذَابُ النَّارِ

اگر نبود این که خداوند جلای وطن را بر آنان نوشته بود، در دنیا [با قتل و غیر آن] عذابشان می کرد، و در آخرت برایشان عذاب آتش خواهد بود.

1 - تبعید یهود بنی نضیر از مدینه، سرنوشتی تعیین شده از سوی خداوند برای آنان

و لولا أن کتب اللّه علیهم الجلاء لعذّبهم فی الدنیا

2 - یهودیان توطئه گر بنی نضیر، مستحق مجازاتی سخت بودند.

هو الذی أخرج الذین کفروا ... و لولا أن ... لعذّبهم فی الدنیا

3 - بنی نضیر، به خاطر توطئه و خیانت، مستحق کیفر و مجازاتی سخت بودند و اجرای حکم تبعید علیه آنان، تقدیری همراه با تخفیف برای ایشان بود.

و لولا أن ... لعذّبهم فی الدنیا

4 - قضای الهی، عامل تبدیل حکم هلاکت بنی نضیر، به تبعید آنان از مدینه

و لولا أن کتب اللّه علیهم الجلاء لعذّبهم فی الدنیا

5 - یهودیان توطئه گر (بنی نضیر)، گرفتار عذاب آتش در آخرت

و لهم فی الأخرة عذاب النار

6 - کافران مهلت یافته در دنیا، ناگزیر از چشیدن عذاب آتش، در آخرت اند.

و لولا أن ... لعذّبهم فی الدنیا و لهم فی الأخرة عذاب النار

7 - مهلت یافتن کافران در دنیا، معلول حکمت و مصلحت سنجی خداوند است; نه عجز و ناتوانی او.

و هو العزیز الحکیم ... و لولا أن کتب اللّه علیهم الجلاء لعذّبهم فی الدنیا

8 - تبعید، حکمی الهی در مورد توطئه گران علیه دین و حاکمیت اسلام

هو الذی أخرج ... کتب اللّه علیهم الجلاء

احکام 8

اسلام

کیفر توطئه علیه اسلام 8

بنی نضیر

آثار توطئه بنی نضیر 3; آثار خیانت بنی نضیر 3; تبدیل کیفر بنی نضیر 3; تبعید بنی نضیر 3; سرنوشت بنی نضیر 1; عذاب اخروی بنی نضیر 5; عذاب بنی نضیر 2، 4; منشأ تبعید بنی نضیر 1، 4

توطئه گران

تبعید توطئه گران 8

خدا

آثار حکمت خدا 7; آثار قضای خدا 4; قضای خدا 1; مقدرات خدا 3

عذاب

اهل عذاب 2، 5

کافران

حتمیت عذاب اخروی کافران 6; منشأ مهلت به کافران 7; مهلت به کافران 6