تفسیر آیات قرآن کریم- سوره الحجرات- آیه8 – کتاب تفسیرراهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

فَضْلًا مِّنَ اللَّهِ وَنِعْمَةً وَاللَّهُ عَلِیمٌ حَکِیمٌ

 

[این] از روی فضل و نعمتی از جانب خداوند است و خدا دانا و حکیم است.

 

1 - محبت به ایمان و بیزاری از کفر و گناه، جلوه ای از فضل و نعمت الهی

 

و لـکنّ اللّه حبّب إلیکم الإیمـن ... و کرّه إلیکم الکفر ... فضلاً من اللّه و نعمة

 

2 - لزوم توجه انسان به اهمیت نعمت ایمان و الهی بودن آن

 

و لـکنّ اللّه حبّب إلیکم الإیمـن ... فضلاً من اللّه و نعمة

 

3 - ره یابی انسان و جامعه به رشد و تعالی دینی، فضل و نعمت خداوندی است.

 

أولـئک هم الرشدون . فضلاً من اللّه و نعمة

 

4 - امتنان الهی بر مؤمنان، به سبب افکندن محبت ایمان و بیزاری از کفر در قلب آنان

 

و لـکنّ اللّه حبّب إلیکم الإیمـن ... و کرّه إلیکم الکفر ... فضلاً من اللّه و نعمة

 

5 - تمایل انسان ها به ایمان، سودمند برای خود ایشان و نه خداوند

 

و لـکنّ اللّه حبّب إلیکم الإیمـن ... فضلاً من اللّه و نعمة

واژه «فضلاً و نعمة» می رساند که خداوند، خود نیازی به ایمان خلق ندارد; بلکه از سر بذل و بخشش تمایل به ایمان را در مؤمنان پدید آورده تا رشد یابند.

 

6 - وجود رهبری دینی و شریعت آسمانی، تبلور فضل و نعمت الهی بر خلق*

 

و اعلموا أنّ فیکم رسول اللّه ... فضلاً من اللّه و نعمة

برداشت بالا بدان احتمال است که جمله «فضلاً من اللّه و نعمة» در رابطه با صدر آیه قبل (فیکم رسول اللّه) باشد.

 

7 - خداوند،«علیم» (بسیار دانا) و «حکیم» (کاردان) است.

 

و اللّه علیم حکیم

 

8 - نعمت ها و تفضلات الهی بر خلق، متکی به علم و حکمت او است; نه بدون ملاک و گزاف.

 

فضلاً من اللّه و نعمة و اللّه علیم حکیم

 

9 - افعال الهی، براساس علم و حکمت

 

و لـکنّ اللّه حبّب ... و کرّه إلیکم ... فضلاً... و اللّه علیم حکیم

اسماوصفات

حکیم 7; علیم 7

ایمان

اهمیت ایمان 2; منشأ ایمان 2

تبری

تبری از کفر 4

تکامل

منشأ تکامل 3

جامعه

منشأ تکامل جامعه 3

خدا

آثار حکمت خدا 8، 9; آثار علم خدا 8، 9; امتنان خدا 4; فضل خدا 3; قانونمندی افعال خدا 9; قانونمندی نعمتهای خدا 8; نشانه های فضل خدا 1، 6; نعمتهای خدا 1، 3، 6

ذکر

ذکر نعمت ایمان 2

علایق

آثار علاقه به ایمان 5; علاقه به ایمان 4

کفر

نفرت از کفر 4

مؤمنان

منت بر مؤمنان 4

نعمت

نعمت تبری از کفر 1; نعمت تکامل 3; نعمت رهبران دینی 6; نعمت علاقه به ایمان 1; نعمت نفرت از کفر 1; نعمت نفرت از گناه 1