تفسیر آیات قرآن کریم – سوره الانشراح– آیه6- کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

إِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْرًا

1 - سختی ها، زمینه ساز آسانی ها است.

انّ مع العسر یسرًا

2 - جدایی ناپذیر بودن سختی ها از آسانی، قانونی فراگیر است.

إنّ مع العسر یسرًا

تکرار نشدن «فاء» در این آیه ـ که تأکید آیه قبل است ـ محتوای آن را به غیر پیامبر(ص) نیز ارتباط داده است.

3 - آسانی هایِ مقارن سختی ها، مهم تر و افزون تر از آنها است.

فإنّ مع العسر یسرًا .إنّ مع العسر یسرًا

معرفه آوردن «العسر»، نشانگر آن است که مراد، همان «العسر» در آیه قبل است و چون «یسراً» نکره است، مفادی مغایر با «یسراً» در آیه قبل دارد. بنابراین مفاد دو آیه این است که برای هر «عسر»، دو «آسانی مهم» وجود دارد. با توجّه به این که دوبار ذکر کردن یک کلمه در این موارد، بر تکثیر دلالت دارد; می توان فهمید که هر سختی، به همراه خود آسانی های فراوانی ـ یکی پس از دیگری ـ به ارمغان می آورد.

4 - «عن جعفربن محمد(ع) ... انّ إمرأة استَعْدَتْ علی زوجها أنّه لایُنفِق علیها و کان زوجها معسراً فأبی علی(ع) أن یَحبسه فقال: «إنّ مع العسر یسراً»;(1)

از امام صادق(ع) روایت شده است: زنی علیه شوهر خود اقامه دعوی کرد که نفقه او را نمی دهد. شوهر این زن تنگدست بود; پس حضرت علی(ع) از زندانی کردن شوهر خودداری ورزید، آن گاه فرمود: «إنّ مع العسر یسراً».

آسانی

اکثریت آسانی ها 3; زمینه آسانی ها 1، 4

روایت 4

سختی

اهمیت رابطه سختی ها با آسانی ها 3; رابطه سختی ها با آسانی ها 1; قانونمندی رابطه سختی ها با آسانی ها 2; نقش سختی ها 1، 4

پی نوشت ها :

1. تهذیب الأحکام، ج 7، ص 454، ح 25، [مسلسل 1817 ]ب 41; نورالثقلین، ج 5، ص 604، ح 11.