تفسیر آیات قرآن کریم – سوره الزلزلة– آیه6- کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

یَوْمَئِذٍ یَصْدُرُ النَّاسُ أَشْتَاتًا لِّیُرَوْا أَعْمَالَهُمْ

آن روز مردم گروه گروه باز می آیند تا اعمالشان به آنان نمایانده شود.

1 - مردم، در قالب گروه هایی متفاوت، صحنه قیامت را به سوی سرنوشت مخصوص خویش، ترک خواهند کرد.

یومئذ یصدر الناس أشتاتًا لیروا أعمـلهم

«یصدر»; یعنی، منصرف می شود و بازمی گردد (مفردات و صحاح اللغة). «أشتاتاً» (جمع «شتّ») به معنای «تفرق یافتگان» است (صحاح اللغة). مفاد آیه شریفه ناظر به مرحله پس از حسابرسی است که مردم از آن برمی گردند و به سوی بهشت و جهنم می روند. فعل «یصدر» و نیز مشاهده اعمال (یا پاداش و کیفر آن)، با این معنا سازگارتر است; گرچه این احتمال نیز منتفی نیست که مراد، رجوع انسان ها به حیات دوباره باشد; ولی فعل «یصدر» و نیز مشاهده اعمال (یا پاداش و کیفر آن)، با احتمال نخست، سازگارتر است.

2 - زلزله زمین، از مقدّمات حشر مردم و حسابرسی اعمال آنان در قیامت است.

إذا زلزلت الأرض ... یومئذ یصدر الناس

3 - انسان ها در قیامت، به گروه هایی گوناگون تقسیم خواهند شد.

یومئذ یصدر الناس أشتاتًا

4 - تمام مردم در قیامت، با بیرون آورده شدن از زمین، در صحنه محشر حضور خواهند یافت.

و أخرجت الأرض أثقالها ... یومئذ یصدر الناس أشتاتًا

جمله «یصدر الناس»، ممکن است ناظر به رجوع مردم به حیات دوباره (معاد) باشد.

5 - مشاهده کردار و مواجه شدن با پاداش و کیفر آن، از اهداف حشر انسان ها در قیامت

یصدر الناس أشتاتًا لیروا أعمـلهم

حرف «لام» در «لیروا»، بیانگر برداشت یاد شده است. مشاهده اعمال، یا به معنای مشاهده پاداش و کیفر آنها است و یا ناظر به تجّسم اعمال و مشهود بودن آن در قیامت است.

6 - پاداش ها و کیفرهای آخرت، چیزی جز کردار انسان نیست.

یصدر الناس أشتاتًا لیروا أعمـلهم

7 - مواجه شدن انسان ها با کردار خود و پاداش یا کیفر آن، پس از بازگشت آنان از حسابرسی است.

یصدر الناس أشتاتًا لیروا أعمـلهم

8 - تجسّم اعمال و قابل رؤیت شدن آنها در آخرت

لیروا أعمـلهم

9 - روبه رو شدن با اعمال در قیامت، تخلّف ناپذیر و بیرون از اختیار انسان ها است.

لیروا

مجهول بودن فعل «یُرَوا»، بیانگر آن است که «ارائه»، وظیفه مأموران الهی است و اعمال انسان ها، خواه ناخواه به آنان نشان داده خواهد شد.

انسان

انسان ها در قیامت 3; تفاوت اخروی انسان ها 1; حشر اخروی انسان ها 4، 5; خروج انسان ها از قبر 4; زمینه حشر انسان ها 2; فرجام اخروی انسان ها 1

پاداش

عوامل پاداش اخروی 6

عمل

آثار اخروی عمل 6; پاداش اخروی عمل 5، 7; تجسم عمل 6، 8; حتمیت رؤیت اخروی عمل 9; حسابرسی عمل 7; رؤیت اخروی عمل 5، 7، 8; زمینه حسابرسی عمل 2; کیفر اخروی عمل 5، 7

قیامت

آثار زلزله قیامت 2; حشر در قیامت 4; زمین در قیامت 2; فلسفه حشر در قیامت 5; گروهبندی در قیامت 3; گروهها در قیامت 1

کیفر

عوامل کیفراخروی 6