تفسیر آیات قرآن کریم- سوره الاحقاف- آیه23 – کتاب تفسیرراهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

قَالَ إِنَّمَا الْعِلْمُ عِندَ اللَّهِ وَأُبَلِّغُکُم مَّا أُرْسلْتُ بهِ وَلَکِنِّی أَرَاکُمْ قَوْمًا تَجْهَلُونَ

گفت: علم [به وقت عذاب] فقط نزد خداوند است و من آنچه را که برای آن فرستاده شده ام به شما ابلاغ می کنم، لیکن شما را مردمی جهالت پیشه می بینم.

1- اظهار بی اطلاعی هود(ع)، از کیفیت و زمان نزول عذاب الهی بر کافران قومش

فأتنا ... قال إنّما العلم عند اللّه

2- نزول عذاب، تنها متکی به علم و صلاحدید خداوند و خارج از حیطه تصمیم گیری پیامبران

فأتنا بما تعدنا ... قال إنّما العلم عند اللّه

3- علم به همه حقایق و تصمیم گیری در امور تکوینی، در انحصار خداوند است.

قال إنّما العلم عند اللّه

الف و لام «العلم» یا برای استغراق یا جنس است و چون در آیه قبل، سخن از نزول عذاب و امری تکوینی بود، مصداق مورد نظر از آن، مصلحت سنجی و تصمیم گیری در امور تکوینی است.

4- هود(ع)، تنها موظف به ابلاغ رسالت خویش و نه تعیین زمان عذاب و آوردن آن

فأتنا بما تعدنا ... قال إنّما العلم عند اللّه و أُبلّغکم ما أُرسلت به

5- عدم ملازمه میان پیامبری و علم به همه امور هستی و مسائل خارج از محدوده هدایت گری

قال إنّما العلم عند اللّه و أُبلّغکم ما أُرسلت به

تأکید هود(ع) بر این که وظیفه او، ابلاغ رسالت است ـ و نه اجابت همه خواسته های مردم ـ و تأکید بر این که حقیقت علم نزد خداوند است; می رساند که پیامبری، ملازم با علم به همه امور نیست.

6- قوم عاد، مردمی جهالت پیشه و روی گردان از حقایق

و لـکنّی أریکم قومًا تجهلون

7- درخواست عذاب به جای اندیشیدن در محتوای پیام وحی، نشانه جهالت قوم عاد

فأتنا بما تعدنا ... و لـکنّی أریکم قومًا تجهلون

از ارتباط این آیه با آیه قبل، برداشت یاد شده به دست می آید.

8- کفر در برابر پیام انبیا، ناشی از جهالتورزی است.

قالوا أجئتنا لتأفکنا عن ءالهتنا ... و لـکنّی أریکم قومًا تجهلون

انبیا

محدوده اختیارات انبیا 2; محدوده علم انبیا 5

جهل

آثار جهل 8

خدا

آثار علم خدا 2; اختصاصات خدا 2، 3; وسعت علم خدا 3

عذاب

آثار درخواست عذاب 7; منشأ عذاب 2

قوم عاد

جهل قوم عاد 6; حق ناپذیری قوم عاد 6; نشانه های جهل قوم عاد 7; وقت عذاب قوم عاد 1، 4

کفر

عوامل کفر 8; کفر به انبیا 8

هود(ع)

قصه هود(ع) 1; محدوده رسالت هود(ع) 4; محدوده علم هود(ع) 1