تفسیر آیات قرآن کریم- سوره الاحقاف- آیه13 – کتاب تفسیرراهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

إِنَّ الَّذینَ قَالُوا رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقَامُوا فَلَا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَلَا هُمْ یَحْزَنُونَ

 

 

 

همانا کسانی که گفتند: پروردگار ما خدا است و سپس ایستادگی کردند، نه ترسی بر آنان هست و نه غمگین می شوند.

 

1- یکتاپرستان استوار بر طریق ایمان، ایمن از هر بیم و اندوه نسبت به گذشته و آینده

 

إنّ الذین قالوا ربّنا اللّه ثمّ استقـموا فلاخوف علیهم و لا هم یحزنون

در معنای «لاخوف علیهم» گفته شده است که «خوف» نسبت به آینده و موضوعی است که در شرف وقوع می باشد; ولی در «و لا هم یحزنون» حزن و اندوه، همواره بر امری است که تحقق یافته و سپری شده است.

 

2- ارزش و ثمربخشی اقرار به توحید، در گرو پایداری در برابر عوامل شرک و گناه

 

إنّ الذین قالوا ربّنا اللّه ثمّ استقـموا فلاخوف علیهم و لا هم یحزنون

«فلا» بیانگر نتیجه حقیقتی است که از دو عنصر به هم پیوسته تشکیل شده است: 1ـ اقرار به توحید; 2ـ استقامت در طریق آن.

 

3- تسلیت و دلداری خداوند به پیامبر(ص) و مؤمنان، در شرایط سخت و دشوار مکه

 

إنّ الذین قالوا ربّنا اللّه ثمّ استقـموا

 

4- موحدان راستین، همواره مواجه با تردیدها و تشکیک های عوامل شرک

 

إنّ الذین قالوا ربّنا اللّه ثمّ استقـموا

از ملاحظه نسبت میان «قالوا ربّنا اللّه» و «ثمّ استقاموا»، استفاده می شود که اقرار و اعتراف به توحید، همواره مواجه با ضدیت هایی است که شخص یکتاپرست باید با آنها مبارزه کرده و استقامت ورزد. آن عوامل ضد توحیدی، یا اعتقادی است که منتهی به «شرک» می شود و یا عملی است که منتهی به گناه می گردد.

 

5- راه حق و بندگی خدا، دارای سختی ها و مشکلات و نیازمند پایداری و استقامت

 

قالوا ربّنا اللّه ثمّ استقـموا

واژه استقامت، نشان دهنده دشواری راه و نیازمندی به پایداری است.

 

6- یکتاپرستان استوار بر طریق حق، همان محسنان مورد بشارت قرآن اند.

 

و بشری للمحسنین . إنّ الذین قالوا ربّنا اللّه ثمّ استقـموا

از ارتباط این آیه با ذیل آیه قبل، مطلب یاد شده استفاده می شود.

 

7- کافران و عناصر سست ایمان، دارای آینده ای پر بیم و هراس

 

إنّ الذین قالوا ربّنا اللّه ثمّ استقـموا فلاخوف علیهم و لا هم یحزنون

از مفهوم آیه شریفه، استفاده می شود که دو گروه در معرض بیم و هراس اند: 1ـ کافران، 2ـ آنان که اظهار ایمان کرده ولی در طریق ایمان استقامت نورزند.

 

8- آرامش روحی و نگرانی نداشتن از حال و آینده، نعمتی مهم و موهبتی الهی

 

إنّ الذین قالوا ربّنا اللّه ثمّ استقـموا فلاخوف علیهم و لا هم یحزنون

خداوند در قبال دو عنصر مهم «ایمان» و «استقامت»، نبود خوف و حزن را به عنوان بازتاب و نتیجه یاد کرده است.

 

9- توحید ربوبی و اعتقاد به حاکمیت یگانه خدا بر هستی، آرامش بخش روح و اندیشه مؤمنان راستین

 

إنّ الذین قالوا ربّنا اللّه ثمّ استقـموا فلاخوف علیهم و لا هم یحزنون

به کار رفتن واژه «ربّ» به جای دیگر اوصاف الهی و نیز ارتباط «قالو ربّنا اللّه» با «فلا خوف...»، می رساند که اعتقاد به توحید ربوبی و این که امور تنها در پرتو تدبیر او صورت می گیرد، نقش اساسی در آرامش خاطر مؤمنان مقاوم دارد.

آرامش

عوامل آرامش 9

اسلام

تاریخ صدر اسلام 3

اندوه

مصونیت از اندوه 1

ایمان

استقامت در ایمان 1; ایمان به توحید 2; ملاک ارزش ایمان 2

ترس

ترس از آینده 1; مصونیت از ترس 1

خدا

نعمتهای خدا 8

شرک

استقامت در برابر شرک 2

عبودیت

استقامت در عبودیت 5; مشکلات عبودیت 5

عقیده

آثار عقیده به توحید ربوبی 9; آثار عقیده به حاکمیت خدا 9

قرآن

بشارتهای قرآن 6

کافران

آینده کافران 7; ترس کافران 7

گذشته

اندوه بر گذشته 1

گناه

استقامت در برابر گناه 2

مؤمنان

عوامل آرامش مؤمنان 9; دلداری به مؤمنان 3

محسنان

بشارت به محسنان 6; فضایل محسنان 6

محمد(ص)

دلداری به محمد(ص) 3; مشکلات محمد(ص) در مکه 3

مسلمانان

آینده مسلمانان سست ایمان 7; ترس مسلمانان سست ایمان 7

مسلمانان مکه

مشکلات مسلمانان مکه 3

مشرکان

شبهه افکنی مشرکان 4

موحدان

ایمان موحدان 1; مراد از موحدان 6; مصونیت موحدان 1

نعمت

نعمت آرامش 8