تفسیر آیات قرآن کریم – سوره نمل – آیه 92 – کتاب تفسیر راهنما – تألیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

نزول آیه (مکّی)
یکشنبه ۵ خرداد ۱۳۹۸

صوت
تصاویر ضمیمه

وَأَنْ أَتْلُوَ الْقُرْآنَ فَمَنِ اهْتَدَی فَإِنَّمَا یَهْتَدی لِنَفْسهِ وَمَن ضَلَّ فَقُلْ إِنَّمَا أَنَا مِنَ الْمُنذرِینَ

و [مأمور شده ام] که قرآن را [بر مردم] بخوانم پس هر که هدایت یافت به سود خود هدایت می یابد و هر که گمراه شد بگو: [من مسؤول نیستم زیرا] من فقط از اخطارکنندگانم.

1 - تلاوت قرآن، رسالت و وظیفه تغییرناپذیر پیامبر(ص) برای هدایت خلق

إنّما أُمرت أن ... و أن أتلوا القرءان فمن اهتدی

در این آیه تلاوت آیات قرآن به مردم، به عنوان یگانه مسؤولیت پیامبر(ص) مورد تأکید قرار گرفته است. از جمله «فمن اهتدی...» نیز استفاده می شود که هدف از تلاوت آیات آن، هدایت خلق بوده است.

2 - پیامبر(ص)، مأمور ابلاغ پیام وحی و نه مسؤول هدایت ناپذیری گمراهان

و أن أتلوا القرءان فمن اهتدی فإنّما یهتدی لنفسه

از بخش دوم آیه (فمن اهتدی...) استفاده می شود که بخش اول (و أن أتلوا القرآن...) زمینه چینی برای تعیین محدوده وظایف پیامبر(ص) و متوجه بودن مسؤولیت حق ناپذیری به خود انسان هااست.

3 - پیامبر(ص) موظف به پیروی دقیق از قرآن *

إنّما أُمرت أن أعبد ربّ هـذه البلدة ... و أن أتلوا القرءان

واژه «أتلوا» می تواند از مصدر «تُلُوّ» (تبعیت و پیروی) مشتق شده باشد.

4 - تلاش برای هدایت خلق با پیام وحی، تبلور روحیه عبودیت و تسلیم در برابر خدا

إنّما أُمرت أن أعبد ... و أُمرت أن أکون من المسلمین . و أن أتلوا القرءان

با توجه به ارتباط «و أن أتلوا» با آیه قبل، می توان مطلب یاد شده را استفاده کرد. ضمناً از تعبیر «فمن اهتدی...» استفاده می شود که تلاوت مزبور، تلاوت شخصی نیست; بکله تلاوتی است در راستای تبلیغ و هدایت مردمان است.

5 - لزوم تلاوت قرآن، به گونه ای ثمربخش و در جهت هدایت و بیدارگری

و أن أتلوا القرءان فمن اهتدی فإنّما یهتدی لنفسه

از جمله «فمن اهتدی...» در پی «أن أتلوا القرآن» استفاده می شود که تلاوت پیامبر(ص)، تلاوتی راستین، دارای هدف و در جهت هدایت و بیدارگری بوده است.

6 - بازتاب و منافع هدایت پذیری انسان، تنها متوجه خود او است.

فمن اهتدی فإنّما یهتدی لنفسه

7 - بهره مندی از هدایت قرآنی، در گرو اراده و روحیه هدایت پذیری خود انسان

فمن اهتدی فإنّما یهتدی لنفسه

از نسبت داده شدن فعل «اهتدی» به «من»، معلوم می شود که شرط استفاده از آیات الهی، روحیه هدایت پذیری و اراده و خواست انسان است.

8 - انذارگری و هشداردهی، موضع پیامبر(ص) در برابر گمراهان حق ناپذیر