تفسیر آیات قرآن کریم- سوره محمد(ص)- آیه33 – کتاب تفسیرراهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

یَا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا أَطِیعُوا اللَّهَ وَأَطِیعُوا الرَّسُولَ وَلَا تُبْطِلُوا أَعْمَالَکُمْ

 

ای کسانی که ایمان آورده اید! خدا را اطاعت کنید و از رسول او فرمان برید و اعمالتان را تباه نسازید.

 

1- همه مؤمنان، موظف به اطاعت از خدا و رسول او

 

یـأیّها الذین ءامنوا أطیعوا اللّه و أطیعوا الرسول

 

2- ایمان واقعی، مستلزم عمل به فرمان های خدا و رسول او

 

یـأیّها الذین ءامنوا أطیعوا اللّه و أطیعوا الرسول

از فرمان «أطیعوا»، استفاده می شود که صرف اقرار قلبی و لفظی به ایمان کافی نیست; بلکه باید اقرار و اعتقاد را با عمل در راستای فرمان های خدا و رسول او، همراه ساخت.

 

3- تأکید خداوند به اطاعت مؤمنان، از فرمان جهاد و تأثیرناپذیری از کارشکنی منافقان*

 

یـأیّها الذین ءامنوا أطیعوا اللّه و أطیعوا الرسول

با توجه به ارتباط این آیه با آیات پیشین که درباره جهاد و موضع منفی منافقان بود برداشت یاد شده به دست می آید.

 

4- پیامبر(ص)، دارای حق ولایت بر مردم، در پرتو جعل و تفویض الهی

 

أطیعوا اللّه و أطیعوا الرسول

اطاعت رسول(ص)، به فرمان الهی جعل و تفویض او واجب شده است.

 

5- ولایت پیامبر(ص) بر مردم، نشأت یافته از منصب رسالت الهی آن حضرت

 

أطیعوا اللّه و أطیعوا الرسول

وصف «الرسول»، می تواند مشعر به علیت باشد; یعنی، رسالت پیامبر(ص)، ولایت بر خلق را برای او به ارمغان آورده است.

 

6- فرمان های صادر شده از شخص پیامبر(ص)، همانند فرمان های وحی واجب الاتباع است.*

 

أطیعوا اللّه و أطیعوا الرسول

فرمان به اطاعت رسول(ص)، پس از فرمان به اطاعت از خدا ـ بدون هیچ قید و تمایز ـ بیانگر معنای یادشده است.

 

7- هشدار خداوند به مؤمنان، در پرهیز از فراهم آوردن زمینه های بطلان اعمال خویش

 

یـأیّها الذین ءامنوا ... و لا تبطلوا أعمـلکم

 

8- امکان نابود شدن اعمال گذشته انسان، به وسیله برخی اعمال و موضع گیری های بعدی وی

 

و لا تبطلوا أعمـلکم

از «لا تبطلوا أعمالکم» استفاده می شود که صدور اعمال نیک از انسان، به معنای بقای همیشگی آن نیست; بلکه ممکن است اعمال و موضع گیری های بعدی انسان، اعمال نیک گذشته وی را مضمحل کند.

 

9- تخلف از فرمان جهاد، زمینه ساز نابودی اعمال نیک گذشته انسان *

 

أطیعوا اللّه و أطیعوا الرسول و لا تبطلوا أعمـلکم

با توجه به ارتباط این آیه با آیات پیشین ـ که درباره جهاد بود ـ احتمال می رود که نهی «لاتبطلوا» بدین معنا باشد که با تخلف از جهاد، زمینه حبط اعمال خود را فراهم نیاورید.

 

10- تخلف از فرمان خدا و رسول او، دارای تأثیر در حبط اعمال گذشته انسان

 

أطیعوا اللّه و أطیعوا الرسول و لا تبطلوا أعمـلکم

از ارتباط «أطیعوا اللّه ...» با «لاتبطلوا أعمالکم»، استفاده می شود که عدم اطاعت موجب بطلان و حبط اعمال گذشته انسان است.

 

11- مؤمنان، در معرض لغزش و نیازمند تذکّر و هشدار مکرّر

 

یأیّها الذین ءامنوا أطیعوا اللّه و أطیعوا الرسول و لا تبطلوا أعمـلکم

از تکرار «أطیعوا» و نهی «لاتبطلوا» در مورد مؤمنان، مطلب بالا استفاده می شود.

 

12- «قال رسول اللّه(ص) من قال سبحان اللّه غرس اللّه له بها شجرة فی الجنّة... فقال رجل من قریش یا رسول اللّه إنّ شجرنا فی الجنّة لکثیر، قال نعم و لـکن إیّاکم أن ترسلوا علیها نیراناً فتحرقوها و ذلک انّ اللّه ـ عزّوجلّ ـ یقول: «یأیّها الذین ءامنوا أطیعوا اللّه و أطیعوا الرسول و لاتبطلوا أعمالکم»...;(1)

 

رسول خدا(ص) فرمود: هر کس ذکر «سبحان اللّه» بگوید، خداوند به خاطر آن ذکر، درختی در بهشت برای او می کارد و... مردی از قریش گفت: ای رسول خدا! بنابراین درختان ما در بهشت زیاد است؟! حضرت فرمود: آری و لـکن برحذر باشید از این که آتشی به طرف آن ها بفرستید و آن ها را بسوزانید. خدای ـ عزّوجلّ ـ می فرماید: «...و لاتبطلوا أعمالکم»...».

احکام 6

اطاعت

اطاعت از خدا 1; اطاعت از محمد(ص) 1، 6; زمینه اطاعت از خدا 2; زمینه اطاعت از محمد(ص) 2

ایمان

آثار ایمان 2

تکلیف

تکلیف همگانی 1

جهاد

آثار ترک جهاد 9; اهمیت جهاد 3

حقوق

حق ولایت 4

خدا

اوامر خدا 6; توصیه های خدا 3; هشدارهای خدا 7

روایت 12

عصیان

آثار عصیان از خدا 10; آثار عصیان از محمد(ص) 10

عمل

آثار عمل 8; اجتناب از حبط عمل 7; زمینه حبط عمل 9، 12; عوامل حبط عمل 8، 10

مؤمنان

تکلیف مؤمنان 1، 3; زمینه لغزش مؤمنان 11; نیازهای معنوی مؤمنان 11; هشدار به مؤمنان 7

محمد(ص)

آثار نبوت محمد(ص) 5; اهمیت اوامر محمد(ص) 6; حقوق محمد(ص) 4; فضایل محمد(ص) 4; مقامات محمد(ص) 5; منشأ ولایت محمد(ص) 4، 5

منافقان

توطئه منافقان 3

نیازها

نیاز به تذکر 11; نیاز به هشدار 11

واجبات 6

پی نوشت ها:

1. امالی صدوق، ص 486، ح 14; نورالثقلین، ج 5، ص 45، ح 85 .