تفسیر آیات قرآن کریم – سوره مؤمنون – آیه 67 – کتاب تفسیر راهنما – تألیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

مُسْتَکْبرِینَ بهِ سَامِرًا تَهْجُرُونَ

در حالی که در برابر آن کبر میورزیدید و در شب نشینی های خود [درباره قرآن] بدگویی می کردید.

1 - کبرورزی در برابر آیات الهی و تکذیب آن، در پی دارنده عذاب اخروی

لاتجئروا الیوم ... قد کانت ءایـتی ... تنکصون . مستکبرین به

آیه فوق، در ادامه آیه قبل، خطاب به رفاهمندان گرفتار عذاب و تعلیل برای ردّ فریاد خواهی آنان است. «استکبار» به معنای کبرورزیدن است و «به» متعلق به «مستکبرین» می باشد. بنابراین «مستکبرین» متضمن معنای تکذیب است; یعنی، «مکذبین به استکباراً; در حالی که از سر کبرورزی آن را دروغ می خواندید».

2 - کبرورزی مرفهان کفرپیشه، در برابر آیات الهی (قرآن) و تکذیب آن، عامل محرومیت آنان از نصرت خداوند در قیامت

لاتجئروا الیوم ... قد کانت ءایـتی تتلی علیکم ... تنکصون . مستکبرین به

3 - بدگویی و یاوه سرایی کافران مرفه، علیه قرآن و پیامبر(ص) در محفل های شبانه شان

سـمرًا تهجرون

«سمر» (مصدر «سامر»); یعنی، گفت وگو و تشکیل محفل شبانه. «سامر» اسم جمع است مانند: «حاج»، «حاضر» و «حامل». «سامراً» حال دیگر برای ضمیر فاعل «تنکصون» است. «تهجرون» ـ به تقدیر تهجرون به ـ مشتق از «هُجر» (بدگویی) و یا «هَجر» (هزیان و یاوه گویی) است. جمله «تهجرون» (فعل و فاعل) در محل نصب و نعت برای «سامراً» می باشد; یعنی، «در حالی که در محافل شبانه، درباره آن بدگویی می کردید».

4 - یاوه سرایی در شب نشین ها، خصلت رفاه زدگان کافر

سـمرًا تهجرون

5 - ناسزا گویان به قرآن و پیامبر(ص) محروم از امدادهای الهی در برابر عذاب قیامت

لاتجئروا الیوم ... سـمرًا تهجرون

آیات خدا

آثار تکذیب آیات خدا 1، 2; عوامل محرومیت مکذبان آیات خدا 2

استکبار

آثار استکبار 1

خدا

عوامل محرومیت از نصرت خدا 2

عذاب

موجبات عذاب اخروی 1

قرآن

دشنام دهندگان به قرآن 3; عذاب اخروی دشنام دهندگان به قرآن 5; محرومیت دشنام دهندگان به قرآن 5

محمد(ص)

دشنام دهندگان به محمد(ص) 3; عذاب اخروی دشنام دهندگان به محمد(ص) 5; محرومیت دشنام دهندگان به محمد(ص) 5

مرفهان

آثار تکبر مرفهان کافر 2; دشنامهای مرفهان کافران صدراسلام 3; شب نشینیهای مرفهان صدراسلام 3; شب نشینیهای مرفهان کافر 4; صفات مرفهان کافر 4; عوامل محرومیت مرفهان کافر 2

نصرتهای خدا

محرومان از نصرتهای خدا 5