تفسیر آیات قرآن کریم – سوره شعراء – آیه 67 – کتاب تفسیر راهنما – تألیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

إِنَّ فِی ذَلِکَ لَآیَةً وَمَا کَانَ أَکْثَرُهُم مُّؤْمِنِینَ

بی شک در این [حادثه] نشانه ای [بزرگ] وجود دارد، و بیشتر آنان مؤمن نبودند.

 

1 - سرگذشت موسی و فرعونیان، آیتی بزرگ، شایان تفکر و عبرت آموز

 

إنّ فی ذلک لأیة

«ذلک» اشاره به ماجرای میان موسی(ع) و فرعون دارد. «آیة» نیز در این جا معادل «عبرة» و نکره آمدن آن برای تفخیم است. بنابراین جمله «إنّ فی ذلک لأیة»; یعنی، به راستی در این ماجرا عبرتی بزرگ وجود دارد.

 

2 - ماجرای میان موسی(ع) و فرعونیان، نمودی از سنت مستمر الهی در یاری حق و سرکوب باطل

 

إنّ فی ذلک لأیة

چنان که گفته شد «آیة» به معنای عبرت است و عبرت بودن ماجرای موسی و فرعونیان، در صورتی است که تکرار نظایر آن همواره ممکن باشد.

 

3 - تاریخ، منبعی برای درس آموختن و عبرت گرفتن

 

إنّ فی ذلک لأیة

 

4 - اکثریت فرعونیان (قبطیان)، حق ناپذیر و مصمم بر کفر

 

و ما کان أکثرهم مؤمنین

 

5 - وجود اقلیتی مؤمن در میان قبطیان

 

و ما کان أکثرهم مؤمنین

 

6 - انتقام الهی از فرعونیان، هشداری جدّی به همه کفرپیشگان حق ستیز است.

 

إنّ فی ذلک لأیة و ما کان أکثرهم مؤمنین

با توجه به لحن تهدید آمیز این آیه و بیان این که علت انتقام گرفتن خداوند از فرعونیان، این بود که بیشتر آنان از پذیرفتن ایمان امتناع ورزیدند، برداشت یاد شده به دست می آید.

 

7 - اصرار اکثریت افراد جامعه بر کفر و حق ستیزی، زمینه نزول عذاب الهی

 

إنّ فی ذلک لأیة و ما کان أکثرهم مؤمنین

 

8 - رسوخ روحیه حق ناپذیری، در بیشتر کفرپیشگان صدراسلام

 

و ما کان أکثرهم مؤمنین

گرچه ضمیر «هم» در «أکثرهم» به فرعون و قوم وی (قبطیان) بازمی گردد; اما در عین حال تعریض به مشرکان صدراسلام نیز دارد.

اکثریت

آثار حق ستیزی اکثریت 7; آثار کفر اکثریت 7

باطل

نابودی باطل 2

تاریخ

عبرت از تاریخ 3; فواید تاریخ 3

تفکر

تفکر در قصه فرعونیان 1; تفکر در قصه موسی(ع) 1

حق

آثار اصرار بر حق ستیزی 7; امداد به حق 2; هشدار به حق ستیزان 6

خدا

سنتهای خدا 2

سنتهای خدا

سنت امداد 2

شناخت

منابع شناخت 3

عبرت

عوامل عبرت 1، 3

عذاب

زمینه عذاب 7

فرعونیان

اصرار بر کفر فرعونیان 4; ایمان اقلیت فرعونیان 5; حق ناپذیری اکثریت فرعونیان 4; عبرت از قصه فرعونیان 1; کفر اکثریت فرعونیان 4; هلاکت فرعونیان 6

کافران

اکثریت کافران صدراسلام 8; حق ناپذیری کافران صدراسلام 8; هشدار به کافران 6

کفر

آثار اصرار بر کفر 7

موسی(ع)

عبرت از قصه موسی(ع) 1; قصه موسی(ع) 2; قصه موسی(ع) از آیات خدا 1