تفسیر آیات قرآن کریم- سوره قلم- آیه 51- کتاب تفسیر راهنما- تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

وَإِن یَکَادُ الَّذینَ کَفَرُوا لَیُزْلِقُونَکَ بأَبْصَارِهِمْ لَمَّا سَمِعُوا الذِّکْرَ وَیَقُولُونَ إِنَّهُ لَمَجْنُونٌ

و همانا آنان که کفر ورزیدند، چون قرآن را [از تو ]می شنوند نزدیک است تو را چشم بزنند و می گویند: حتماً او دیوانه است;

1 - نگاه کافران به پیامبر(ص)، نگاهی خشم آلود و کینه توزانه بود.

و إن یکاد الذین کفروا لیزلقونک بأبصـرهم

«زَلَق» (مرادف «ذلل») به معنای لغزیدن و سقوط کردن است و عبارت «لیزلقونک بأبصارهم» کنایه از این است که کافران، با نگاه خشم گینانه و کینه توزانه، به پیامبر(ص) می نگریستند; مانند آن که گفته می شود: فلان کس آن چنان به من نگاه می کند، که گویا می خواهد مرا با نگاهش بخورد و یا بکشد; یعنی، اگر برای او ممکن باشد که با نگاهش مرا بخورد و یا بکشد، چنین خواهد کرد.

2 - تلاوت آیات قرآن از سوی پیامبر(ص)، خشم و کینه کافران را به شدت برمی انگیخت.

و إن یکاد الذین کفروا لیزلقونک بأبصـرهم لمّا سمعوا الذکر

3 - کافران، در آرزوی نابودی و شکست پیامبر(ص) به سر می بردند.

الذین کفروا لیزلقونک بأبصـرهم لمّا سمعوا الذکر

4 - قرآن، مایه تذکر و بیداری انسان ها است.

الذکر

مقصود از «ذکر»، قرآن است و نام گذاری قرآن به آن، مفید مطلب یاد شده است.

5 - اتهام جنون به پیامبر(ص)، به هنگام شنیدن قرآن از سوی کافران

لمّا سمعوا الذکر و یقولون إنّه لمجنون

6 - کافران، ناتوان از رویارویی با قرآن و مبارزه با تعالیم آن

لمّا سمعوا الذکر و یقولون إنّه لمجنون

کافران، به هنگام شنیدن آیات قرآن به جای مبارزه با آن و یا نقد و رد تعالیم آن، به متهم ساختن آورنده آن (پیامبراسلام) روی آوردند. از این نکته می توان به مطلب یاد شده پی برد.

7 - ترور شخصیت (همچون پیامبر(ص))، از ترفندهای کافران برای مبارزه با تعالیم اسلام و قرآن

لمّا سمعوا الذکر و یقولون إنّه لمجنون

این که کافران، به جای مبارزه با تعالیم قرآن، پیامبر(ص) را متهم به جنون کردند; بیانگر این نکته است که آنان درصدد بودند با این کار، به هدف خود (نابودی دین) نائل شوند.

8 - کافران، قرآن را نشانه جنون پیامبر(ص) می دانستند.

لمّا سمعوا الذکر و یقولون إنّه لمجنون

آرزو

آرزو ی شکست محمد(ص) 3; آرزو ی نابودی محمد(ص) 3

اسلام

مبارزه با اسلام 7

تنبه

عوامل تنبه 4

ذکر

زمینه ذکر 4

قرآن

عجز از مبارزه با قرآن 6; مبارزه با قرآن 7; نقش قرآن 4

کافران

آرزوهای کافران 3; بینش کافران 8; تهمتهای کافران 5، 8; دشمنی کافران 1، 3، 7; روش برخورد کافران 1، 7; زمینه دشمنی کافران 2; زمینه غضب کافران 2; عجز کافران 6; غضب کافران 1; کافران هنگام استماع قرآن 5; نگاه کافران 1

محمد(ص)

آثار تلاوت قرآن محمد(ص) 2; آرزوی شکست محمد(ص) 3; آرزوی نابودی محمد(ص) 3; ترور شخصیت محمد(ص) 7; تلاوت قرآن محمد(ص) 5; تهمت جنون به محمد(ص) 5، 8; دشمنان محمد(ص) 1، 3، 7; غضب بر محمد(ص) 1