تفسیر آیات قرآن کریم- سوره قلم- آیه 49- کتاب تفسیر راهنما- تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

لَوْلَا أَن تَدَارَکَهُ نِعْمَةٌ مِّن رَّبِّهِ لَنُبذَ بالْعَرَاء وَهُوَ مَذْمُومٌ

اگر عنایتی از پروردگارش او را درنمی یافت به بیابان افکنده می شد، در حالی که مستحقّ مذمّت بود.

1 - یونس(ع) پس از رهایی از شکم ماهی، از نعمت و لطف ویژه الهی برخوردار گشت.

لولا أن تدرکه نعمة من ربّه

2 - نعمت و لطف ویژه خداوند به یونس(ع)، مانع گرفتار شدن او به بیابان خشک و بی آب و گیاه شد.

لولا أن تدرکه نعمة من ربّه لنبذ بالعراء

3 - نعمت و لطف خداوند به یونس(ع)، موجب مذمت نشدن او گردید.

لولا أن تدرکه نعمة من ربّه لنبذ بالعراء و هو مذموم

4 - هشدار خداوند به پیامبر(ص)، از گرفتار شدن به مجازات ترک اولی، همچون یونس(ع)

و لاتکن کصاحب الحوت ... لنبذ بالعراء و هو مذموم

این که خداوند به پیامبر(ص) هشدار داد که مانند یونس مباش; اشاره به ترک اولی و مجازات آن دارد که یونس(ع) گرفتار آن شده بود.

بیابان

نجات از گرفتاری در بیابان 2

ترک اولی

کیفر ترک اولی 4

خدا

آثار لطف خدا 2، 3; آثار نعمتهای خدا 2، 3; هشدارهای خدا 4

لطف خدا

مشمولان لطف خدا 1

ماهی

نجات از شکم ماهی 1

محمد(ص)

هشدار به محمد(ص) 4

نعمت

مشمولان نعمت 1

یونس(ع)

ترک اولای یونس(ع) 4; فضایل یونس(ع) 1، 2، 3; قصه یونس(ع) 1، 2، 3; کیفر یونس(ع) 4; منشأ نجات یونس(ع) 2; موانع سرزنش یونس(ع)3; نجات یونس(ع) 1; نعمتهای یونس(ع) 2، 3