تفسیر آیات قرآن کریم – سوره قصص – آیه 76 – کتاب تفسیر راهنما – تألیف آیت الله هاشمی رفسنجانی
إِنَّ قَارُونَ کَانَ مِن قَوْمِ مُوسَی فَبَغَی عَلَیْهِمْ وَآتَیْنَاهُ مِنَ الْکُنُوز مَا إِنَّ مَفَاتِحَهُ لَتَنُوءُ بالْعُصْبَةِ أُولِی الْقُوَّةِ إِذْ قَالَ لَهُ قَوْمُهُ لَا تَفْرَحْ إِنَّ اللَّهَ لَا یُحِبُّ الْفَرِحِینَ
همانا قارون از قوم موسی بود که بر آنان طغیان کرد و از مال های اندوخته آن قدر به او دادیم که [حمل ]صندوق های آن بر جماعت نیرومند گران می آمد، آن گاه که قومش به او گفتند: مغرورانه شادی مکن که خدا شادمانان مغرور را دوست نمی دارد.
1 - قارون، از قوم موسی (از تبار بنی اسرائیل) بود.
إنّ قـرون کان من قوم موسی
2 - قارون، عنصری متجاوز و طغیانگر بود.
إنّ قـرون کان من قوم موسی فبغی علیهم
«بَغْی» (مصدر «بغی») به معنای ظلم و تجاوز است.
3 - رفتار ظالمانه و تجاوزکارانه قارون علیه بنی اسرائیل، علی رغم پیوند نژادی وی با آنان
إنّ قـرون کان من قوم موسی فبغی علیهم
4 - قارون، اندوخته های بسیاری داشت.
و ءاتینـه من الکنوز ما إنّ مفاتحه لتنوأُ بالعصبة أُولی القوّة
5 - حمل کلید صندوق های گنج قارون، کاری دشوار بود حتی برای جماعتی نیرومند.
إنّ مفاتحه لتنوأُ بالعصبة أُولی القوّة
6 - ثروت افسانه ای قارون، موجب طغیان وی علیه ملت خود گردید.
و ءاتینـه من الکنوز
بازگو کردن ثروت فراوان قارون، پس از معرفی وی به عنوان فردی متجاوز و طغیانگر، می تواند توضیح دهنده علیت این طغیان و تجاوز باشد.
7 - مال و ثروت، داده خدا و عطایی از جانب او
و ءاتینـه من الکنوز
8 - ثروت فراوان، زمینه ساز طغیان و تجاوز در جامعه
و ءاتینـه من الکنوز
9 - شادمانی مغرورانه قارون به خاطر ثروت افسانه ای خویش
و ءاتینـه من الکنوز ... إذ قال له قومه لاتفرح
10 - قارون، فردی سنگ دل و بی رحم بود.
إذ قال له قومه لاتفرح
از این که قارون علیه ملت و مردم هم نژاد خود دست به ظلم و تجاوز زد، می تواند به سنگ دلی و بی رحمی او پی برد.
11 - ثروت فراوان و نخوت آفرین، زمینه ساز سنگ دلی و بی رحمی است.
إذ قال له قومه لاتفرح
12 - اقدام قوم قارون (بنی اسرائیل) به نصیحت کردن و برحذر داشتن وی از شادمانی و غرور بی جا
إذ قال له قومه لاتفرح
13 - رفتار ناصحانه قوم قارون با وی، امری شایان توجه و یادآوری است.
إذ قال له قومه لاتفرح
«إذ» در محل نصب و مفعول برای فعل محذوف است; یعنی، «اذکروا إذ قال له قومه...».
14 - برخورداری از مال و ثروت فراوان، زمینه ساز غرور و سرمستی است.
و ءاتینـه من الکنوز ... إذ قال له قومه لاتفرح
15 - غرور و سرمستی، امری مذموم در بینش الهی
إذ قال له قومه لاتفرح إنّ اللّه لایحبّ الفرحین
16 - انسان های مغرور و سرمست، محروم از لطف و محبت خداوند
إنّ اللّه لایحبّ الفرحین
17 - لزوم تلاش در جهت جلب محبت خدا و اجتناب از موجبات محرومیت از آن
لاتفرح إنّ اللّه لایحبّ الفرحین
18 - «إنّ قارون کان من قوم موسی» أی کان من بنی اسرائیل ثمّ من سبط موسی و هو ابن خالته ... روی ذلک عن أبی عبداللّه(ع);(1)
از امام صادق(ع) درباره سخن خداوند: «إنّ قارون کان من قوم موسی» روایت شده که قارون از قوم بنی اسرائیل و از تیره موسی(ع) و پسرخاله آن حضرت بود».
بنی اسرائیل
تاریخ بنی اسرائیل 12; تجاوز به بنی اسرائیل 3; ظلم به بنی اسرائیل 3; موعظه بنی اسرائیل 12
تجاوز
زمینه تجاوز 8
تکبر
زمینه تکبر 14; سرزنش تکبر 15
ثروت
آثار ثروت 8، 14; آثار کثرت ثروت 11; منشأ ثروت 7
خدا
اهمیت جلب محبت خدا 17; سرزنشهای خدا 15; عطایای خدا 7
ذکر
ذکر مواعظ بنی اسرائیل 13
روایت 18
سرمستان
محرومیت سرمستان 16
سرمستی
زمینه سرمستی 14
طغیان
زمینه طغیان 8; سرزنش طغیان 15
قارون
آثار ثروت قارون 6، 9; تجاوزگری قارون 2; ثروت قارون 4، 5; خویشاوندی قارون و موسی(ع) 18; سختی حمل کلیدهای گنج قارون 5; طغیانگری قارون 2، 3; ظلم قارون 3; عوامل تکبر قارون 9; عوامل سرور قارون 9; عوامل طغیانگری قارون 6; قارون از بنی اسرائیل 1; قساوت قلب قارون 10; قصه قارون 4; موعظه به قارون 12، 13; نژاد قارون 1، 3، 18
قلب
زمینه قساوت قلب 11
لطف خدا
محرومان از لطف خدا 16
متکبران
محرومیت متکبران 16
محبت خدا
محرومان از محبت خدا 16
پی نوشت ها :
1. مجمع البیان، ج 7، ص 415; نورالثقلین، ج 4، ص 138، ح 102.
تصاویر ضمیمه
