تفسیر آیات قرآن کریم- سوره فصلت – آیه35 – کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

وَمَا یُلَقَّاهَا إِلَّا الَّذینَ صَبَرُوا وَمَا یُلَقَّاهَا إِلَّا ذُو حَظٍّ عَظِیمٍ

و از این بهترین شیوه برخوردار نمی شوند جز کسانی که صبر پیشه کرده اند و از آن برخوردار نمی شود جز کسی که بهره ای بزرگ [از اخلاق انسانی ]دارد.

1 - پاسخ نیک به رفتار ناپسند مخالفان و معاندان، تنها در توان صاحبان صبر و شکیبایی است.

ادفع بالتی هی أحسن ... و ما یلقّیـها إلاّ الذین صبروا

2 - آزمودگان میدان صبر، برخوردار از سعه صدر و توان تحمل مخالفان

ادفع بالتی هی أحسن ... و ما یلقّیـها إلاّ الذین صبروا

فعل ماضی «صبروا» می رساند که افرادی می توانند به بدگویی و بدرفتاری مخالفان پاسخ نیک دهند که قبلاً اهل صبر و بردباری بوده و در آن میدان موفق شده اند.

3 - برخورد شایسته و نیکو در برابر رفتار ناپسند دیگران، نشانه بهره مندی فرد از کمالات و ارزش های والای انسانی است.

ادفع بالتی هی أحسن ... و ما یلقّیـها إلاّ ذوحظّ عظیم

4 - «صبر و شکیبایی»، از برجسته ترین ارزش ها و کمالات وجودی انسان است.

و ما یلقّیـها إلاّ الذین صبروا و ما یلقّیـها إلاّ ذوحظّ عظیم

در قسمت اول آیه گفته شده که تنها صابران توانایی برخورد شایسته با بدرفتاران را دارند و در قسمت نهایی آیه مطرح شده که تنها بهره وران از ارزش های انسانی قادر بدان رفتار هستند. از این مطلب به دست می آید که صابران همان بهره مندان از کمالات والای انسانی اند.

5 - بهره مندی انسان از کمالات و ارزش های والا، در گرو تلاش اخلاقی خود او است.

و ما یلقّیـها إلاّ الذین صبروا و ما یلقّیـها إلاّ ذوحظّ عظیم

6 - حسن خلق و سعه صدر، دارای ارزشی والا و توصیف ناپذیر در میان مکارم اخلاقی است.

و ما یلقّیـها إلاّ الذین صبروا و ما یلقّیـهاإلاّ ذوحظّ عظیم

از انحصار فضیلت بالا به صابران و بهره وران از ارزش های انسانی و نیز تکرار «و مایلقّاها»، برداشت یاد شده استفاده می شود.

7 - برخورد انتقام جویانه و غیر منطقی، نشانه ناشکیبایی و کمبود ارزش های والا است.

ادفع بالتی هی أحسن ... و ما یلقّیـها إلاّ الذین صبروا و ما یلقّیـها إلاّ ذوحظّ عظیم

8 - پیامبر(ص)، انسانی صبور و برخوردار از عالی ترین کمالات و ارزش ها است.

ادفع بالتی هی أحسن ... و ما یلقّیـها إلاّ الذین صبروا و ما یلقّیـها إلاّ ذوحظّ عظیم

برداشت یاد شده بر این اساس است که مخاطب اصلی توصیه خداوند در این آیه، پیامبر(ص) می باشد.

اخلاق:

آثار خوش اخلاقی 3; ارزش خوش اخلاقی 6; فضایل اخلاقی 4، 6

انتقام:

آثار انتقام 7

تکامل:

زمینه تکامل 5

تلاش:

آثار تلاش 5

دشمنان:

خوش اخلاقی با دشمنان 1

شرح صدر:

ارزش شرح صدر 6

صابران:

خوش اخلاقی صابران 1; شرح صدر صابران 1، 2; فضایل صابران 1، 2

صبر:

ارزش صبر 4; نشانه های بی صبری 7

عمل:

روش برخورد با عمل ناپسند 3

کمال:

نشانه های کمال 3

محمد(ص):

صبر محمد(ص) 8; فضایل محمد(ص) 8