تفسیر آیات قرآن کریم- سوره فصلت – آیه 52 – کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

قُلْ أَرَأَیْتُمْ إِن کَانَ مِنْ عِند اللَّهِ ثُمَّ کَفَرْتُم بهِ مَنْ أَضَلُّ مِمَّنْ هُوَ فِی شقَاقٍ بَعِیدٍ

بگو: به من خبر دهید که اگر قرآن از نزد خدا باشد و شما به آن کفر ورزیده اید چه کسی گمراه تر است از آن که در ستیزی دور [از حق] فرو رفته است؟

 

1 - لزوم تأمل و تدبر انسان، درباره حقانیت قرآن و پرهیز از مخالفت عجولانه با آن

 

قل أرءیتم إن کان من عند اللّه ثمّ کفرتم به من أضلّ

 

2 - انکار حق و لجاج و عناد در برابر آن مایه دوری انسان از خدا و محرومیت از عنایت وی

 

قل أرءیتم

با توجه به اعراض خداوند از خطاب مستقیم به مشرکان لجوج، مطلب یاد شده قابل برداشت است.

 

3 - قرآن، کتابی نازل شده از سوی خداوند

 

إن کان من عند اللّه

با توجه به این که اسم کان قرآن است، مطلب بالا استفاده می شود.

 

4 - کفر به قرآن، بدترین درجه ضلالت و گمراهی است.

 

قل أرءیتم إن کان من عند اللّه ثمّ کفرتم به من أضلّ ممّن هو فی شقاق بعید

 

5 - قرآن، نعمتی از جانب خداوند و کفر به آن نتیجه کبر و ناسپاسی است.

 

و إذا أنعمنا علی الإنسـن ... ثمّ کفرتم به

با توجه به ارتباط این آیه با آیه قبل مطلب یاد شده به دست می آید.

 

6 - مخالفت با قرآن، با احتمال نزول آن از سوی خداوند، امری به دور از عقل و خرد

 

قل أرءیتم إن کان من عند اللّه

بنا بر این که مراد از «أرأیتم» تفکر و تعقل باشد، مطلب بالا استفاده می شود.

 

7 - بی اعتنایی به ضرورت ها و احتیاط های عقلی، کج روی و لجاجت است.

 

قل أرءیتم إن کان من عند اللّه ثمّ کفرتم به من أضلّ

از آن جا که بی اعتنایی به احتمال نزول قرآن از سوی خداوند، موجب گمراهی دانسته شده است; استفاده می شود که برای پرهیز از گمراهی به عنوان ضرر، باید به احتمال منتهی به آن اعتنا کرد.

 

8 - نزول قرآن از جانب خداوند، احتمالی شایان توجه و بی اعتنایی به آن کج روی از فطرت و منش انسانی است.

 

قل أرءیتم إن کان من عند اللّه ثمّ کفرتم به من أضلّ ممّن هو فی شقاق بعید

 

9 - انکار اموری که احتمال حقانیت آن می رود امری ناروا است.

 

قل أرءیتم إن کان من عند اللّه ثمّ کفرتم به من أضلّ

 

10 - اعتقاد مشرکان مکه به وجود خداوند

 

إن کان من عند اللّه

از ظاهر جمله شرطیه بر می آید که اصل وجود خداوند برای مشرکان، مسلم بوده است.

احتیاط:

آثار بی احتیاطی 7

تکبر:

آثار تکبر 5

حق:

آثار حق ستیزی 2; آثار لجاجت با حق 2

حقایق:

ناپسندی تکذیب حقایق 9

خدا:

عوامل اعراض از خدا 2; عوامل محرومیت از لطف خدا 2; نعمتهای خدا 5

ذکر:

ذکر وحیانیت قرآن 8

عقیده:

عقیده به خدا 10

عمل:

عمل جاهلانه 6

فطرت:

عوامل انحراف از فطرت 8

قرآن:

آثار اعراض از قرآن 8; اجتناب از مخالفت با قرآن 1; اهمیت تدبر در حقانیت قرآن 1; بی منطقی مخالفت با قرآن 6; منشأ قرآن 3، 5; وحیانیت قرآن 3، 6; ویژگیهای قرآن 3

کفر:

زمینه کفر به قرآن 5; کفر به قرآن 4

کفران:

آثار کفران نعمت 5

گمراهی:

بدترین گمراهی 4; مراتب گمراهی 4; موارد گمراهی 7، 8

لجاجت:

موارد لجاجت 7

مشرکان مکه:

خداشناسی مشرکان مکه 10; عقیده مشرکان مکه 10

نعمت:

نعمت قرآن 5