تفسیر آیات قرآن کریم- سوره فصلت – آیه 38 – کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

فَإِنِ اسْتَکْبَرُوا فَالَّذینَ عِندَ رَبِّکَ یُسَبِّحُونَ لَهُ باللَّیْلِ وَالنَّهَارِ وَهُمْ لَا یَسْأَمُونَ

 س اگر [از پذیرش این دستور] تکبّر ورزیدند [باکی نیست زیرا] آنان که در پیشگاه پروردگارت هستند (فرشتگان) شب و روز او را [از هر نقصی ]تنزیه می کنند و خسته نمی شوند.

1 - استکبار و سرپیچی از عبادت خدا، بی تأثیر در ساحت کبریایی او

فإن استکبروا فالذین عند ربّک یسبّحون له

 

2 - بی نیازی مطلق خداوند، از عبادت انسان ها

 

فإن استکبروا فالذین عند ربّک یسبّحون له

 

3 - سرپیچی از سجده و عبادت آفریدگار جهان، نمونه بارز استکبار است.

 

و اسجدوا للّه ... فإن استکبروا

 

4 - فرشتگان و بندگان مخلص حق، در شب و روز همواره تسبیح گوی خداوند هستند.

 

فالذین عند ربّک یسبّحون له بالّیل و النهار

تعبیر «بالّیل و النهار» کنایه از استمرار و تداوم است.

 

5 - اخلاص کامل فرشتگان، در تسبیح و عبادت خداوند

 

فالذین عند ربّک یسبّحون له بالّیل و النّهار

از این که به جای «یسبّحونه»، عبارت «یسبّحون له» آمده و «لام» برای اختصاص می باشد، مطلب بالا قابل برداشت است.

 

6 - فرشتگان و بندگان مخلص خدا، در تسبیح و عبادت او خستگی ناپذیراند.

 

فالذین عند ربّک یسبّحون له ... و هم لایسئمون

«السّامة» (مصدر «لایسئمون») به معنای خستگی و ملالت از ادامه کار است.

 

7 - درجات متفاوت فرشتگان، به مقدار عبادت آنان برای پروردگار است.

 

فالذین عند ربّک یسبّحون له بالّیل و النّهار

برداشت یاد شده بر این مبنا است که «عند ربّک» اشاره به برخی از فرشتگان داشته باشد که از مقام قرب و حضور برخورداراند.

 

8 - تسبیح و تنزیه مستمر خداوند، والاترین مرتبه عبودیت و بندگی است.

 

فإن استکبروا فالذین عند ربّک یسبّحون له بالّیل و النّهار

خداوند در برابر استکبار مشرکان از عبادت او، به بیان عبادت مستمر و مداوم فرشتگان می پردازد. از این مطلب فهمیده می شود که استمرار و تداوم تسبیح و تنزیه، بالاترین مرتبه بندگی است.

 

9 - تأثیر قرب به خداوند، در علاقه و شیفتگی انسان به عبادت او

 

فالذین عند ربّک یسبّحون له بالّیل و النهار

«عند ربّک» اشعار به قرب دارد. استمرار و تداوم عبادت به فرشتگان مقرب نسبت داده شده است. بنابر این می توان چنین استنباط کرد که درجات عبادت و پرستش ـ که نماد شیفتگی به خداوند است ـ به درجات تقرب انسان بستگی دارد.

 

10 - اخلاص در تسبیح و عبادت، امری شایسته و ارزشمند است.

 

فالذین عند ربّک یسبّحون له

از آمدن عبارت «یسبّحون له» به جای «یسبّحونه»، اخلاص فرشتگان فهمیده می شود و از این که خداوند اخلاص فرشتگان را به رخ انسان ها می کشد، مطلب بالا قابل برداشت است.

 

11 - نشاط در عبادت و خسته نشدن از تسبیح پروردگار، امری ستوده نزد خداوند

 

یسبّحون له ... و هم لا یسئمون

ارزشها: 10

استکبار:

استکبار با خدا 1; نشانه های استکبار 3

اسماوصفات:

صفات جمال 2

انسان:

عبادات انسان ها 2

بندگان خدا:

تداوم تسبیح بندگان خدا 4، 6; خستگی ناپذیری بندگان خدا 6

تسبیح:

اخلاص در تسبیح خدا 5; ارزش اخلاص در تسبیح خدا 10; اهمیت تسبیح خدا 8; تسبیح در روز 4; تسبیح در شب 4; نشاط در تسبیح خدا 11

تسبیح گویان خدا: 4

تقرب:

آثار تقرب 9

خدا:

بی نیازی خدا 2; عظمت خدا 1; مدحهای خدا 11

سجده:

سجده بر خدا 3

عبادت:

آثار عبادت خدا 7; اخلاص در عبادت خدا 5; ارزش اخلاص در عبادت 10; زمینه عبادت 9; عبادت خدا 1; نشاط در عبادت خدا 11

عبودیت:

مراتب عبودیت 8

عصیان:

عصیان از خدا 1، 3

عمل:

عمل پسندیده 10

مخلصان:

تداوم تسبیح مخلصان 4، 6; خستگی ناپذیری مخلصان 6

ملائکه:

اخلاص ملائکه 5; تداوم تسبیح ملائکه 4، 6; خستگی ناپذیری ملائکه 6; منشأ تفاوت ملائکه 7