تفسیر آیات قرآن کریم- سوره الرحمن – آیه 38 – کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

فَبأَیِّ آلَاء رَبِّکُمَا تُکَذِّبَانِ

پس کدام یک از نعمت های پروردگارتان را انکار می کنید؟

1 - وجود عناصر کافر و تکذیب گر، در میان جن همانند آدمیان

فبأیّ ءالآء ربّکما تکذّبان

2 - توبیخ شدن کافران و تکذیب گران جن و انس، به خاطر بی اعتنایی به نعمت های الهی و غفلت از قدرت قاهر او بر نظام جهان

فإذا انشقّت السّماء ... فبأیّ ءالآء ربّکما تکذّبان

عبارت «انشقّت السّماء...» نشانگر قدرت قاهر خداوند بر جهان است و از این که پس از تذکر قدرت، تکذیب گران را به محاکمه نشانده، مطلب بالا استفاده می شود. گفتنی است که تثنیه آمدن «کما» و «تکذّبان» به خاطر توجه خطاب به جن و انس می باشد.

3 - توجه به فرجام هستی و قدرت قاهر خداوند، زمینه ساز اجتناب انسان از کفر و تکذیب حق

فإذا انشقّت السّماء ... فبأیّ ءالآء ربّکما تکذّبان

4 - توجه به نعمت های گسترده الهی، زمینه ساز شناخت پروردگار جهان

فبأیّ ءالآء ربّکما تکذّبان

5 - خداوند، خواهان توجه و اذعان خلق به الهی بودن نعمت ها

فبأیّ ءالآء ربّکما تکذّبان

6 - پایان پذیری عمر زندگی دنیا، در راستای ربوبیت الهی برای خلق است; نه زوال همیشگی آنان.

فإذا انشقّت السّماء ... فبأیّ ءالآء ربّکما تکذّبان

با توجه به این که «انشقاق آسمان» زمینه ساز برپایی قیامت است، خداوند با تذکر ربوبیت خویش به خلق، یادآور شده است که این فروپاشی به معنای نابودی ابدی نیست; بلکه کاری در راستای ربوبیت همیشگی خدا نسبت به آنان است.

اقرار

اهمیت اقرار به نعمتهای خدا 5

جن

تشابه جن با انسان 1; جنیان کافر 1; جنیان مکذب 1; سرزنش جنیان کافر 2

خدا

آثار ربوبیت خدا 6; توصیه های خدا 5; زمینه خدا شناسی 4; سرزنشهای خدا 2

ذکر

آثار ذکر فرجام آفرینش 3; آثار ذکر قدرت خدا 3; آثار ذکر نعمت 4; اهمیت ذکر منشأ نعمت 5

زندگی

فلسفه فناپذیری زندگی دنیوی 6

غفلت

غفلت از قدرت خدا 2; غفلت از نعمتهای خدا 2

کافران

سرزنش کافران 2

کفر

زمینه اجتناب از کفر 3