تفسیر آیات قرآن کریم – سوره فرقان– آیه 17– کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

وَیَوْمَ یَحْشُرُهُمْ وَمَا یَعْبُدُونَ مِن دُونِ اللَّهِ فَیَقُولُ أَأَنتُمْ أَضْلَلْتُمْ عِبَادی هَؤُلَاء أَمْ هُمْ ضَلُّوا السَّبیلَ

و روزی که [خدا] آنان را با آنچه به جای خدا می پرستند محشور می کند، پس [به معبودان ]می گوید: آیا شما این بندگان مرا گمراه کردید یا خودشان راه را گم کردند؟

1 ـ در روز قیامت، مشرکان به همراه معبودهای خویش، محشور خواهند شد.

و یوم یحشرهم و ما یعبدون من دون اللّه

2 ـ خداوند به روز رستاخیز، خواستار پاسخ گویی معبودهای مشرکان در باره علت گمراهی مشرکان و نقش آنان در این گمراهی

ویوم یحشرهم و ما یعبدون من دون اللّه فیقول ءأنتم أضللتم عبادی هولاء

3 ـ خداوند، به روز رستاخیز، خواهان توضیح و پاسخ گویی معبودهای باطل در باره نقش خود مشرکان در گمراهی خویش

فیقول ءأنتم أضللتم عبادی هولاء أم هم ضلّوا السبیل

4 ـ همه انسان ها، بنده خدا هستند ولو به آن معتقد و معترف نباشند.

أضللتم عبادی

برداشت یاد شده، به خاطر این نکته است که خداوند مشرکانی را که معبودهای گوناگونی می پرستند بندگان خدا خوانده است (عبادی).

5 ـ پرستیدن غیر خدا، گمراهی است.

ءأنتم أضللتم عبادی هـؤلاء أم هم ضلّوا السبیل

6 ـ اسلام و عقیده به توحید، تنها راه صحیح و عقیده درست برای ره پویان طریق حق و حقیقت

ءأنتم أضللتم عبادی هـولاء أم هم ضلّوا السبیل

برداشت فوق از اطلاق واژه «السبیل» (راه) بر راه حق و درستی ـ که مشرکان از آن دور شده و آن را گم کرده اند ـ به دست می آید.

اسلام

اهمیت اسلام 6

انسان

عبودیت انسان ها 4

بندگان خدا 4

جهان بینی

جهان بینی و ایدئولوژی 6

حق طلبان

عقیده حق طلبان 6

خدا

حسابرسی خدا 3

عبادت

گمراهی عبادت غیر خدا 5

عقیده

اهمیت عقیده به توحید 6

مشرکان

حشر مشرکان 1; عوامل گمراهی مشرکان 2; منشأ گمراهی مشرکان 3

معبودان باطل

اضلال معبودان باطل 2، 3; پرسش از معبودان باطل 2، 3; حشر معبودان باطل 1; نقش معبودان باطل 2، 3