تفسیر آیات قرآن کریم – سوره فرقان– آیه 73 – کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

وَالَّذینَ إِذَا ذُکِّرُوا بآیَاتِ رَبِّهِمْ لَمْ یَخِرُّوا عَلَیْهَا صُمًّا وَعُمْیَانًا

و آنان که وقتی به آیات پروردگارشان تذکّر داده می شوند، با حال کری و کوری بر آنها نمی افتند [بلکه با گوش شنوا و چشم بینا به آنها توجّه می کنند].

1 ـ بندگان خالص خدا به هنگام شنیدن و یادآور شدن آیات الهی، مانند کران و کوران، با بی اعتنایی و ناخرسندی از آنها نمی گذرند.

و الذین إذا ذکّروا بأیـت ربّهم لم یخرّوا علیها صمًّا و عمیانًا

فعل «خرّ» در معنای «سقط» به کار می رود که به معنای فرود از بالا به پایین است (لسان العرب) و «صمّاً» و «عمیاناً» حال برای فاعل «یخرّوا» است. گفتنی است فعل «لم یخرّوا» در معنای کنایی به کار رفته است و مقصود از آن  ناخرسندی و امتناع کردن است; زیرا انسان با فرود آوردن سر به طرف پایین، ناخرسندی خود را ابراز می دارد.

2 ـ پندپذیری و درس آموزی از آیات الهی، از اوصاف بندگان خالص خدا

و الذین إذا ذکّروا بأیـت ربّهم لم یخرّوا علیها صمًّا و عمیانًا

3 ـ حرف شنوی و بصیرت، از اوصاف بندگان خالص خدا

لم یخرّوا علیها صمًّا و عمیانًا

4 ـ پندپذیری و حرف شنوی، از اوصاف پسندیده و مورد تشویق خداوند

و الذین إذا ذکّروا بأیـت ربّهم لم یخرّوا علیها صمًّا و عمیانًا

5 ـ آیات قرآن، مایه پند و درس آموزی است.

و الذین إذا ذکّروا بأیـت ربّهم

6 ـ آیات قرآن، جلوه ربوبیت خداوند

ذکّروا بأیـت ربّهم

برداشت فوق از اضافه شدن «آیات» به «ربّهم» استفاده شده است.

آیات خدا

عبرت از آیات خدا 2

بندگان خدا

بصیرت بندگان خدا 3; بندگان خدا و آیات خدا 1; بندگان خدا و استماع قرآن 1; حق شنوی بندگان خدا 3; صفات بندگان خدا 1، 2، 3; عبرت پذیری بندگان خدا 2

تذکر

آداب تذکر آیات خدا 1

حق

تشویق به حق شنوی 4

خدا

توصیه های خدا 4; نشانه های ربوبیت خدا 6

صفات

صفات پسندیده 4

عبرت

تشویق به عبرت پذیری 4; عوامل عبرت 2، 5

قرآن

آداب استماع قرآن 1; آیات قرآن 6; احترام به قرآن 1; عبرت از آیات قرآن 5