تفسیر آیات قرآن کریم- سوره غافر – آیه29 – کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی
یَا قَوْمِ لَکُمُ الْمُلْکُ الْیَوْمَ ظَاهِرِینَ فِی الْأَرْضِ فَمَن یَنصُرُنَا مِن بَأْس اللَّهِ إِنْ جَاءنَا قَالَ فِرْعَوْنُ مَا أُرِیکُمْ إِلَّا مَا أَرَی وَمَا أَهْدیکُمْ إِلَّا سَبیلَ الرَّشَاد
ای قوم من! امروز فرمانروایی فقط در اختیار شما است در حالی که در این سرزمین مسلّط هستید; پس اگر عذاب خدا به سراغ ما بیاید چه کسی ما را از آن محافظت می کند؟ فرعون گفت: من جز آنچه را که تشخیص می دهم به شما ارائه نمی دهم و شما را جز به راه درست هدایت نمی کنم.
1 - مؤمن آل فرعون، از قبطیان بود.
یـقوم
2 - مؤمن آل فرعون، برخوردار از موقعیت اجتماعی و نفوذ در جامعه
یـقوم لکم الملک الیوم
تعبیر «ای قوم من» و نیز محتوا و آهنگ کلام مؤمن آل فرعون و برخی از روایات وارده درباره ایشان، گویای مطلب یاد شده است.
3 - فرمان روایی و سلطه کامل فرعونیان و قبطیان بر سرزمین مصر در عصر حضرت موسی
لکم الملک الیوم ظـهرین فی الأرض
4 - هشدار مؤمن آل فرعون به فرعونیان و قبطیان، درباره خطر عذاب الهی در صورت مخالفت با موسی(ع) و قتل او
فمن ینصرنا من بأس اللّه إن جاءنا
5 - مؤمن آل فرعون، قومش را از هرگونه غرور و خودکامگی ناشی از اقتدار و سلطه همه جانبه بر سرزمین مصر برحذر داشت.
لکم الملک الیوم ... فمن ینصرنا من بأس اللّه إن جاءنا
6 - تنهایی و بی پناهی انسان در برابر عذاب الهی، از هشدارهای مؤمن آل فرعون به قوم خود
فمن ینصرنا من بأس اللّه إن جاءنا
7 - هیچ قدرتی، توانایی دفاع کردن از مردم در برابر عذاب الهی را ندارد.
فمن ینصرنا من بأس اللّه إن جاءنا
8 - تلاش گسترده مؤمن آل فرعون، بر ایجاد احتمال درست بودن دعوت موسی(ع) و راستی هشدارهای او در افکار عمومی قومش
وإن یک کـذبًا فعلیه کذبه ... فمن ینصرنا من بأس اللّه إن جاءنا
شیوه سخن مؤمن آل فرعون به فرعونیان (اگر موسی(ع) دروغ گو باشد به ضرر خودش است و اگر راستگو باشد ممکن است هشدارهای او درباره نزول عذاب درست باشد)، گویای این نکته است که او باایجاد احتمال درست بودن دعوت موسی(ع) در افکار عمومی، در صدد جلب نظر آنان به سود آن حضرت بوده است.
9 - اظهار محبت و دلسوزی کردن مؤمن آل فرعون نسبت به قوم خود (قبطیان)
یـقوم
استفاده مؤمن آل فرعون از تعبیر «یا قوم» (ای قوم من) و تکرار آن در چهار نوبت (آیه های 29، 30، 32، 38 و 41)، گویای مطلب یاد شده است.
10 - بهره گرفتن مؤمن آل فرعون از افکار عمومی مردم، علیه تصمیم فرعون بر قتل موسی(ع)
یـقوم لکم الملک الیوم ... فمن ینصرنا من بأس اللّه إن جاءنا
صحبت مکرر مؤمن آل فرعون با مردم ـ علی رغم آن که موسی(ع) مورد تهدید شخص فرعون بود ـ می تواند از نکته یاد شده حکایت کند.
11 - اظهار محبت و دلسوزی کردن، دارای نقش سازنده در هدایت و تربیت
یـقوم ... فمن ینصرنا من بأس اللّه إن جاءنا
12 - ایمان به خدا و مجازات او، تأثیرگذار در دوری انسان از گناه و بزه کاری (چون قتل به ناحق)
یـقوم ... فمن ینصرنا من بأس اللّه إن جاءنا
یادآوری خداوند و عذاب او، از سوی مؤمن آل فرعون در راستای نجات جان موسی(ع)، می تواند بیانگر برداشت یاد شده باشد.
13 - فرعون، سخن مؤمن آل فرعون را قطع کرده، به دفاع از تصمیم خود مبنی بر کشتن موسی(ع) پرداخت.
أتقتلون رجلاً ... فمن ینصرنا من بأس اللّه إن جاءنا قال فرعون ما أریکم إلاّ ما أری
14 - نصیحت ها و هشدارهای مؤمن آل فرعون، نسبت به قتل موسی(ع)، در فرعون بی تأثیر بود.
أتقتلون رجلاً ... قال فرعون ما أریکم إلاّ ما أری
15 - فرعون، خود را فردی خیرخواه و پایبند به اندیشه ها و عقاید خویش و نیز به دور از دورویی معرفی کرد.
قال فرعون ما أریکم إلاّ ماأری
برداشت یاد شده از آن جااست که فرعون با گفتن «ما أریکم إلاّ ما أری» (من جز آنچه را که تشخیص می دهم به شما ارائه نمی دهم)، می خواست خویشتن را فردی صادق، خیرخواه و پایبند به اندیشه ها و نظرات خود، جلوه دهد.
16 - فرعون، مدعی هدایت گری مردم به راه درست
و ما أهدیکم إلاّ سبیل الرشاد
17 - فرعون کشتن موسی(ع) را، سیاستی درست در حکومت و به صلاح جامعه دانست.
و ما أهدیکم إلاّ سبیل الرشاد
آل فرعون:
انذارهای مؤمن آل فرعون 4، 6، 14; تلاش مؤمن آل فرعون 8; توصیه های مؤمن آل فرعون 5; دلسوزی مؤمن آل فرعون 9; روش برخورد مؤمن آل فرعون 9; روش تبلیغ مؤمن آل فرعون 10; قصه مؤمن آل فرعون 4، 5، 6، 8، 9، 13; قوم مؤمن آل فرعون 1; مواعظ مؤمن آل فرعون 14; موقعیت اجتماعی مؤمن آل فرعون 2; موقعیت شناسی مؤمن آل فرعون 10
افکارعمومی:
نقش افکارعمومی 10
انسان:
عجز انسان ها 7
ایمان:
آثار ایمان به خدا 12; آثار ایمان به عذابهای خدا 12
تبلیغ:
فرصت در تبلیغ 10
تربیت:
عوامل مؤثر در تربیت 11
تکبر:
ترک تکبر 5
جرم:
موانع جرم 12
خدا:
ویژگیهای عذابهای خدا 7
عذاب:
بی یاوری اهل عذاب 6
فرعون:
ادعاهای فرعون 16; بینش فرعون 15، 17; حق ناپذیری فرعون 14; خیرخواهی فرعون 15; فرعون و مؤمن آل فرعون 13; قصه فرعون 13، 14، 15; لجاجت فرعون 13; هدایتگری فرعون 16
فرعونیان: 1
انذار فرعونیان 4، 6; توصیه به فرعونیان 5; حاکمیت فرعونیان 3
قتل:
موانع قتل 12
گناه:
موانع گناه 12
محبت:
آثار محبت 11
مصرباستان:
تاریخ مصرباستان 3
موسی(ع):
آثار دشمنی با موسی(ع) 4; آثار قتل موسی(ع) 4; اصرار توطئه قتل موسی(ع) 13; حقانیت انذارهای موسی(ع) 8; حقانیت دعوتهای موسی(ع) 8; قتل موسی(ع) 17; قصه موسی(ع) 8، 17
هدایت:
عوامل مؤثر در هدایت 11
تصاویر ضمیمه
