تفسیر آیات قرآن کریم- سوره غافر – آیه 50 – کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

قَالُوا أَوَلَمْ تَکُ تَأْتِیکُمْ رُسُلُکُم بالْبَیِّنَاتِ قَالُوا بَلَی قَالُوا فَادْعُوا وَمَا دُعَاء الْکَافِرِینَ إِلَّا فِی ضَلَالٍ

می گویند: آیا [حجّت بر شما تمام نشد و ]رسولانتان با دلیل های روشن نزد شما نمی آمدند؟ می گویند: چرا، می گویند: پس خود دعا کنید [که عذابتان تخفیف یابد] ولی دعای کافران جز در بی راهه نیست.

1 - پرسش نگهبانان جهنم از دوزخیان، درباره آمدن فرستادگان الهی همراه با دلایل و برهان های روشن برای ایشان

قالوا أَوَ لم تک تأتیکم رسلکم بالبیّنـت

2 - اعتراف دوزخیان، به گسیل شدن رسولان الهی همراه با دلایل و برهان های روشن به سوی آنان

قالوا أَوَلم تک تأتیکم رسلکم بالبیّنـت قالوا بلی

3 - تمامی دوزخیان ـ از هر ملتی در همه اعصار ـ از فرستادگان الهی برخوردار بوده و به دلایل و برهان های آنان آگاه شدند.

قالوا أَوَ لم تک تأتیکم رسلکم بالبیّنـت قالوا بلی

4 - رسالت فرستادگان الهی، متکی بر دلایل و براهین روشن و بی ابهام برای همگان بود.

قالوا أَوَ لم تک تأتیکم رسلکم بالبیّنـت قالوا بلی

5 - مخالفت عمدی و ستیزه جویانه کافران با پیامبران، موجب دوزخی شدن و محرومیت آنان از تخفیف در عذاب الهی

قالوا أَوَ لم تک تأتیکم رسلکم بالبیّنـت قالوا بلی قالوا فادعوا و ما دعـؤا الکـفرین إلاّ فی ضلـل

اعتراف کافران دوزخی به این که به پیامبران و دلایل روشن آنان دست یافته بودند، نشان می دهد که مخالفت آنان با تعالیم آسمانی، از روی عمد و ستیزه جویانه بوده است و همین موجب دوزخی شدن و محرومیت آنان از تخفیف در عذاب گردید.

6 - کیفر الهی کافران دوزخی، پس از ابلاغ پیام الهی و اتمام حجت از سوی رسولان است.

أَوَلم تک تأتیکم رسلکم بالبیّنـت قالوا بلی

7 - پاسخ منفی و یأس آور نگهبانان جهنم، به استمداد دوزخیان مبنی بر درخواست تخفیف در عذاب آنان از خداوند

قال ادعوا ربّکم یخفّف عنّا ... قالوا فادعوا و ما دعـؤا الکـفرین إلاّ فی ضلـل

8 - بی اثر بودن دعاها و درخواست های کافران در دوزخ

و ما دعـؤا الکـفرین إلاّ فی ضلـل

«ضلال» (مرادف «ضیاع») به معنای تباهی است و مقصود از آن در آیه شریفه، بی ثمر بودن دعای کافران می باشد.

9 - راه نجات از عذاب جهنم، به روی تمامی کافران ستیزه جو بسته است.

و ما دعـؤا الکـفرین إلاّ فی ضلـل

اتمام حجت:

آثار اتمام حجت 6

استمداد:

استمداد از نگهبانان جهنم 7

اقرار:

اقرار به ارسال انبیا 2

انبیا:

بینات انبیا 1، 2، 3، 4; تاریخ انبیا 3; رسالت انبیا 4; کیفر دشمنی با انبیا 5

جهنم:

پرسش نگهبانان جهنم 1; موجبات جهنم 5; نجات از جهنم 9

جهنمیان:

اقرار جهنمیان 2; بی تأثیری دعای جهنمیان 8; پرسش از جهنمیان 1; رد استمداد جهنمیان 7; علم جهنمیان 3

خدا:

قانونمندی کیفرهای خدا 6

رسولان خدا: 4

اتمام حجت رسولان خدا 6; پرسش درباره رسولان خدا 1

عذاب:

موانع تخفیف عذاب 5

کافران:

آثار دشمنی کافران 5; اتمام حجت بر کافران 6; بی تأثیری دعای کافران 8; حتمیت عذاب کافران 9