تفسیر آیات قرآن کریم – سوره زمر – آیه 50– کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

قَدْ قَالَهَا الَّذینَ مِن قَبْلِهِمْ فَمَا أَغْنَی عَنْهُم مَّا کَانُوا یَکْسبُونَ

همانا این سخن را کسانی [چون قارون] که پیش از اینها بودند نیز گفتند، ولی آنچه کسب می کردند کاری برایشان نساخت.

 

1 - دادن نقش اصلی به دانش و تلاش بشری در برخورداری از آسودگی ها و نعمت ها و نادیده گرفتن نقش خداوند در عرصه زندگی، تفکر همه مرفهان و برخورداران در طول تاریخ

قال إنّما أُوتیته علی علم ... قد قالها الذین من قبلهم

 

2 - آسودگی و برخورداری از نعمت ها، همواره در طول تاریخ موجب غرور انسان و غفلت وی از نقش خداوند در عرصه تحولات زندگی بوده است.

قال إنّما أُوتیته علی علم ... قد قالها الذین من قبلهم

 

3 - ناسپاسی انسان ها در برابر آسودگی ها و نعمت های الهی، دارای پیشینه طولانی در تاریخ قشر مرفه و متنعم جامعه

قال إنّما أُوتیته علی علم ... قد قالها الذین من قبلهم

 

4 - همسانی طرز تلقی مرفهان ناسپاس از دنیا و نعمت های آن، و یگانگی موضع آنان در برابر اندیشه توحیدی پیامبران

قال إنّما أُوتیته علی علم ... قد قالها الذین من قبلهم

 

5 - مؤثر نبودن اموال و برخورداری های انسان های ناسپاس در برابر نتایج ناگوار و پیامدهای هلاکت بار ناسپاسی (عذاب)

فما أغنی عنهم ما کانوا یکسبون

کارساز نبودن دارایی ها و نعمت ها ـ به قرینه صدر آیه بعد (فأصابهم سیئات ماکسبوا) در ارتباط با عذاب و پیامدهای هلاکت بار است.

 

6 - نیاز بشر در سعادت خود، به چیزهایی غیر از برخورداری مادی و دانش اقتصادی

ثمّ إذا خوّلنـه نعمة ... فما أغنی عنهم ما کانوا یکسبون

 

7 - سرگذشت هلاکت بار قشر مرفه و ناسپاس جوامع پیشین، مایه عبرت و درس آموزی است.

قد قالها الذین من قبلهم فما أغنی عنهم ما کانوا یکسبون

برداشت یاد شده با توجه به این نکته است که آیه شریفه، در مقام موعظه و درس آموزی می باشد.

 

8 - قشر مرفه و برخوردار ناسپاس، در معرض عذاب و پیامدهای هلاکت بار ناشکری خود

فما أغنی عنهم ما کانوا یکسبون

برداشت یاد شده با توجه به این نکته است که این آیه، علاوه بر آن که درصدد موعظه و درس آموزی است، در مقام تهدید و بازدارندگی نیز می باشد.

 

9 - یاد کردن از نمونه های تاریخی، از روش های تربیتی و هدایتی قرآن

قد قالها الذین من قبلهم فما أغنی عنهم ما کانوا یکسبون

آسایش:

آثار آسایش 2; منشأ آسایش 1

اقوام پیشین:

عبرت از فرجام اقوام پیشین 7; فرجام مرفهان اقوام پیشین 7

امکانات مادی:

بی ارزشی امکانات مادی 5

امکانات معنوی:

اهمیت امکانات معنوی 6

انبیا:

تاریخ انبیا 4; روش برخورد با انبیا 4

انسان:

نیازهای معنوی انسان 6

تاریخ:

عبرت از تاریخ 7; فواید نقل تاریخ 9

تربیت:

روش تربیت 9

تکبر:

زمینه تکبر 2

سعادت:

عوامل سعادت 6

عبرت:

عوامل عبرت 7

علم:

نقش علم 1

عذاب:

موجبات عذاب 5، 8

غفلت:

زمینه غفلت از خدا 2; غفلت از خدا 1

کفران:

آثار کفران نعمت 8; کیفر کفران نعمت 5

کفران کنندگان:

امکانات مادی کفران کنندگان 5; عذاب کفران کنندگان 8

مرفهان:

بینش مرفهان 1، 4; عذاب مرفهان 8; کفران نعمت مرفهان 3، 4; هماهنگی مرفهان 4

نعمت:

آثار نعمت 2; منشأ نعمت 1

نیازها:

نیاز به معنویات 6

هدایت:

روش هدایت 9

هلاکت:

زمینه هلاکت 5، 8