تفسیر آیات قرآن کریم – سوره عنکبوت – آیه 56 – کتاب تفسیر راهنما – تألیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

یَا عِبَادیَ الَّذینَ آمَنُوا إِنَّ أَرْضِی وَاسعَةٌ فَإِیَّایَ فَاعْبُدُونِ

ای بندگان من که ایمان آورده اید! همانا زمین من وسیع است پس [با سکونت در سرزمین مناسب] تنها مرا پرستش کنید.

 

1 - مسلمانان مکه، مورد توجه ویژه خداوند بودند.

 

یـعبادی الذین ءامنوا

 

2 - مؤمنان، بندگان خاص خدایند.

 

یـعبادی الذین ءامنوا

 

3 - مسلمانان مکه، مورد اذیت و آزار مشرکان بودند و از عبادت خدا منع می شدند.

 

یـعبادی الذین ءامنوا إنّ أرضی وسعة

مراد از «عبادی» مؤمنان مکه اند. و «إنّ أرضی واسعة» کنایه از فرمان به هجرت است. چنین فرمانی، حاکی است که آنان در مکه، مورد آزار قرار می گرفتند و نمی توانستند خداوند را، به درستی، بندگی کنند.

 

4 - توصیه خداوند، به مسلمانان مکه برای هجرت از مکه جهت انجام شایسته عبادت خدا

 

یـعبادی ... إنّ أرضی وسعة فإیّـی فاعبدون

 

5 - مؤمنان، در انتخاب مسکن، باید نقطه ای را انتخاب کنند که ارزش های دینی شان محفوظ باشد.

 

إنّ أرضی وسعة فإیّـی فاعبدون

 

6 - توحید عبادی، امری بس مهم و ارزش مند است.

 

إنّ أرضی وسعة فإیّـی فاعبدون

 

7 - هجرت از دارالکفر، در صورت مناسب نبودن آن برای انجام دادن تکالیف دینی، امری لازم است.

 

إنّ أرضی وسعة فإیّـی فاعبدون

 

8 - زمین، از آن خدا است و بندگان خدا، می توانند در هر نقطه مناسبی مسکن بگیرند.

 

إنّ أرضی وسعة فإیّـی فاعبدون

 

9 - همواره فضایی مناسب برای انجام دادن تکالیف دینی و حفظ توحید عبادی، وجود دارد.

 

إنّ أرضی وسعة فإیّـی فاعبدون

 

10 - «عن أبی جعفر(ع) فی قوله «یا عبادی الذین آمنوا إنّ أرضی واسعة» یقول: لاتطیعوا أهل الفسق من الملوک فإن خفتموهم أن یفتنوکم عن دینکم فإنّ أرضی واسعة...;(1)

 

از امام باقر(ع) درباره این سخن خداوند «یا عبادی الذین آمنوا إنّ أرضی و اسعة» روایت شده که خدا می فرماید: از پادشاهان فاسق، پیروی نکنید و اگر ترسیدید که آنان، باعث فتنه و انحراف شما در دین شوند، پس زمین من وسیع است (هجرت کنید)...».

 

تکلیف

 

اهمیت عمل به تکلیف 7

توحید

اهمیت توحید عبادی 6

خدا

توصیه های خدا 4

دین

اهمیت محافظت از دین 10; محافظت از ارزشهای دینی 5; مناطق مناسب برای ارزشهای دینی 9

روایت 10

زمین

مالک زمین 8

عبادت

عبادت خدا 4; ممانعت از عبادت 3

لطف خدا

مشمولان لطف خدا 1

مؤمنان

عبودیت مؤمنان 2; مسؤولیت مؤمنان 5; مقامات مؤمنان 2

مسکن

آزادی انتخاب مسکن 8; شرایط انتخاب مسکن 5

مسلمانان

هجرت مسلمانان از مکه 4

مسلمانان مکه

اذیت مسلمانان مکه 3; فضایل مسلمانان مکه 1

مشرکان

اذیتهای مشرکان 3

هجرت

اهمیت هجرت 10; توصیه به هجرت 4; هجرت از دارالکفر 7

پی نوشت ها :

1 - تفسیر قمی، ج 2، ص 151; نورالثقلین، ج 4، ص 167، ح 84.