تفسیر آیات قرآن کریم – سوره طلاق – آیه12 – کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

اللَّهُ الَّذی خَلَقَ سَبْعَ سَمَاوَاتٍ وَمِنَ الْأَرْضِ مِثْلَهُنَّ یَتَنَزَّلُ الْأَمْرُ بَیْنَهُنَّ لِتَعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ عَلَی کُلِّ شَیْءٍ قَدیرٌ وَأَنَّ اللَّهَ قَدْ أَحَاطَ بکُلِّ شَیْءٍ عِلْمًا

خدا است آن که هفت آسمان آفرید، و از زمین همانند آنها [آفرید]; فرمان او در میان آنها فرود می آید تا بدانید که خدا بر هر چیزی توانا است و این که علم او بر هر چیزی احاطه دارد.

 

1 - خداوند، خالق و آفریننده آسمان ها و زمین است.

 

اللّه الذی خلق سبع سمـوت و من الأرض

 

2 - جهان، دارای هفت آسمان

 

سبع سمـوت

 

3 - آسمان ها و زمین، نشانه قدرت خداوند و آیت یکتایی او است.

 

اللّه الذی خلق سبع سمـوت و من الأرض

 

4 - شباهت و همانندی کره زمین با آسمان ها، در ترکیبات، خصوصیات و قوانین حاکم بر آنها

 

اللّه الذی خلق سبع سمـوت و من الأرض مثلهنّ

مفسران درباره وجه شبه در این آیه (تشبیه زمین به آسمان)، دو احتمال داده اند: 1ـ شباهت و همانندی از نظر ترکیبات، خصوصیات و قوانین حاکم بر آنها (احتمال برگزیده در برداشت بالا); 2ـ شباهت از نظر عدد; یعنی، کره زمین مانند آسمان هفت تا است.

 

5 - جهان طبیعت، دارای هفت زمین

 

خلق سبع سمـوت و من الأرض مثلهنّ

 

6 - نزول و صدور فرمان تکوین و تشریع خداوند، در میان آسمان ها و زمین

 

یتنزّل الأمر بینهنّ

 

7 - آسمان ها و زمین، تحت تدبیر و حکومت خداوند قرار دارند.

 

یتنزّل الأمر بینهنّ

 

8 - قدرت خداوند، مطلق است و شامل هر چیزی در عالم وجود می شود.

 

لتعلموا أنّ اللّه علی کلّ شیء قدیر

 

9 - آفرینش آسمان ها و زمین و تدبیر امور آنها، جلوه ای روشن و نشانه ای گویای از قدرت بی پایان خداوند

 

اللّه الذی خلق سبع سمـوت ... لتعلموا أنّ اللّه علی کلّ شیء قدیر

 

10 - همه هستی و تمامی زوایای وجود پدیده های جهان، تحت قلمرو علم خداوند

 

و أنّ اللّه قد أحاط بکلّ شیء علمًا

 

11 - آفرینش آسمان ها و زمین، جلوه ای روشن و نشانه ای گویا از علم مطلق و همه جانبه خداوند است.

 

اللّه الذی خلق سبع سمـوت ... لتعلموا ... أنّ اللّه قد أحاط بکلّ شیء علمًا

 

12 - آگاه شدن بشر به قدرت و علم همه جانبه خداوند، از حکمت های آفرینش آسمان ها و زمین

 

اللّه الذی خلق سبع سمـوت ... لتعلموا أنّ اللّه علی کلّ شیء قدیر و أنّ اللّه قد أحاط بکلّ شیء علمًا

برداشت یاد شده، با توجه به این نکته است که «لام» در جمله «لتعلموا...» تعلیل برای عبارت «خلق سبع سماوات» است و این جمله بیانگر علت و فلسفه آفرینش آسمان ها و زمین است.

 

13 - طبیعت، بستر شناخت ماوراء طبیعت (خدا و صفات او و...)

 

اللّه الذی خلق سبع سمـوت و من الأرض ... لتعلموا ...أنّ اللّه قد أحاط بکلّ شیء علمًا

برداشت یاد شده، از آن جا است که خداوند، با طرح مسأله آفرینش آسمان های هفتگانه و زمین و تدبیر امور آنها، درصدد نشان دادن قدرت مطلق و علم همه جانبه الهی است.

 

14 - آفرینش آسمان ها و زمین و تدبیر امور آنها، نشانه تحقّق وعده های خداوند به برپایی قیامت و وجود بهشت و جهنّم است.

 

أعدّ اللّه لهم عذابًا شدیدًا ... جنّـت تجری من تحتها الأنهـر ... اللّه الذی خلق سبع سمـوت و من الأرض مثلهنّ

یادآوری خلقت آسمان ها و زمین و تدبیر امور آنها ـ پس از ذکر دو گروه دوزخیان و بهشتیان در آیات گذشته ـ می تواند اشاره به مطلب یاد شده باشد.

آسمان

تدبیر آسمان ها 7، 9، 14; تعداد آسمان ها 2; حاکم آسمان ها 7; خالق آسمان ها 1; خلقت آسمان ها 9، 11، 14; فلسفه خلقت آسمان ها 12; نقش آسمان ها 3

آیات خدا

آیات آفاقی 3، 13

اعداد

عدد هفت 2، 5

انسان

علم انسان ها 12

بهشت

دلایل حقانیت بهشت 14

تشبیهات قرآن

تشبیه به آسمان ها 4; تشبیه زمین 4

توحید

نشانه های توحید 3

جهنم

دلایل حقانیت جهنم 14

خدا

اوامر تشریعی خدا 6; اوامر تکوینی خدا 6; تدبیر خدا7، 14; حاکمیت خدا 7; حتمیت وعده های خدا14; خالقیت خدا 1; علم به قدرت خدا 12; علم خدابه آفرینش 10; منابع خدا شناسی 13; نشانه های قدرت خدا 3; وسعت علم خدا 10، 11، 12; وسعت قدرت خدا 8، 9

زمین

تدبیر زمین 7، 9، 14; تعداد زمین 5; حاکم زمین 7; خالق زمین 1; خلقت زمین 9، 11، 14; فلسفه خلقت زمین 12; نقش زمین 3

طبیعت

نقش طبیعت 13

قرآن

تشبیهات قرآن 4

قیامت

دلایل قیامت 14