تفسیر آیات قرآن کریم – سوره سبأ – آیه 4 – کتاب تفسیر راهنما – تألیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

لِیَجْزیَ الَّذینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ أُوْلَئِکَ لَهُم مَّغْفِرَةٌ وَرِزْقٌ کَرِیمٌ

[آری قیامت می آید] تا خدا کسانی را که ایمان آورده و کارهای شایسته انجام داده اند، سزا دهد اینان برایشان آمرزشی و عطایی ارجمند خواهد بود.

 

1 - فلسفه برپایی قیامت، پاداش دادن به مؤمنان دارای عمل صالح است.

 

لتأتینّکم ... لیجزی الذین ءامنوا و عملوا الصـلحـت

«ل» در «لیجزی»، تعلیل برای فعل «تأتی» در آیه قبل است.

 

2 - توأم بودن ایمان و عمل صالح، درپی دارنده پاداش در قیامت

 

لیجزی الذین ءامنوا و عملوا الصـلحـت

 

3 - خداوند، پاداش مؤمنان دارای عمل صالح را خواهد داد.

 

لیجزی الذین ءامنوا

ضمیر فاعلی «لیجزی» به «عالم الغیب» بازمی گردد.

 

4 - انسان ها، نقشی تعیین کننده در تأمین سعادت اخروی خود دارند.

 

لیجزی الذین ءامنوا و عملوا الصـلحـت

«جزا»، پاداش در مقابل عمل است که به اضافه «مغفرت» و «رزق کریم» حکایت از سعادت می کند. گفتنی که نسبت ایمان و عمل صالح به انسان ها، حکایت از نقش آنها در حقیقت یاد شده دارد.

 

5 - مؤمنان دارای عمل صالح، قطعاً مشمول آمرزش خداونداند.

 

الذین ءامنوا و عملوا الصـلحـت أُولـئک لهم مغفرة

 

6 - انسان های مؤمن نیز در معرض لغزش و نیازمند آمرزش اند.*

 

الذین ءامنوا ... أُولـئک لهم مغفرة

این که خداوند فرموده است: برای مؤمنان قطعاً مغفرتی وجود دارد، به ملازمه دلالت بر وجود لغزش می کند و اگر نه آمرزیدن معنا نداشت.

 

7 - مؤمنان دارای عمل صالح، قطعاً از روزی کریمانه ای در قیامت برخوردار خواهند بود.

 

الذین ءامنوا و عملوا الصـلحـت أُولـئک لهم ... رزق کریم

 

8 - روزی مؤمنان دارای عمل صالح در قیامت، از هرگونه رنج و منّتی به دور است.

 

الذین ءامنوا ... أُولـئک لهم ... رزق کریم

مقصود از رزق کریم ـ چنان که در روح المعانی آمده است ـ روزی بی رنج و بی منّت است; زیرا روزی ها یا با تلاش خود انسان ها به دست می آید که همراه با زحمت است و یا از سوی دیگران می رسد که نوعاً توأم با نوعی منّت می باشد; ولی روزی خدا چنین نیست.

آمرزش

مشمولان آمرزش 5

انسان

نقش انسان 4

ایمان

آثار ایمان 2

پاداش

موجبات پاداش اخروی 2

خدا

آمرزشهای خدا 5; پاداشهای خدا 3

روزی

روزی بی رنج 8; روزی بی منت 8; روزی کریمانه 7

سعادت

عوامل سعادت اخروی 4

صالحان

آمرزش صالحان 5; روزی اخروی صالحان 7; ویژگیهای روزی اخروی صالحان 8

عمل صالح

آثار عمل صالح 2

قیامت

فلسفه قیامت 1

مؤمنان

آمرزش مؤمنان 5; پاداش اخروی مؤمنان 1; روزی اخروی مؤمنان 7; عمل صالح مؤمنان 1، 3، 5، 7; لغزش مؤمنان 6; منشأ پاداش مؤمنان 3; نیازهای معنوی مؤمنان 6; ویژگیهای روزی اخروی مؤمنان 8

نیازها

نیاز به آمرزش 6