تفسیر آیات قرآن کریم – سوره زمر – آیه 34 – کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

لَهُم مَّا یَشَاءونَ عِندَ رَبِّهِمْ ذَلِکَ جَزَاء الْمُحْسنِینَ

هرچه بخواهند، نزد پروردگارشان برای آنان فراهم است، این است جزای نیکوکرداران.

 

1 - تمامی خواسته های تقواپیشگان، در پیشگاه الهی برآورده می شود.

هم المتّقون . لهم ما یشاءون عند ربّهم

 

2 - برآورده شدن تمامی خواسته های تقواپیشگان، وعده خداوند به آنان

لهم ما یشاءون عند ربّهم

کلمه «عند» برای التزام و وعده به کار می رود; مثل «لک عندی...» (برای تو پیش من چنین و چنان است).

 

3 - تمامی خواسته های تقواپیشگان به صرف اراده کردن و بدون اظهار کردن آنها، از پیش آماده شده است.

لهم ما یشاءون عند ربّهم

برداشت یاد شده به خاطر این نکته است که «مشیّت» به معنای خواستن و اراده کردن است و خداوند در وعده خود به بهشتیان، تنها به همین مشیت و اراده کردن آنان اکتفا کرده و فرموده است که هر آنچه آنان بخواهند و اراده کنند، بدون هیچ اظهاری به آنان اعطا خواهد کرد.

 

4 - تمامی خواسته های پیامبران و پیروان آنان در قیامت، از پیش آماده شده و به آنان داده خواهد شد.

و الذی جاء بالصدق و صدّق به ... لهم ما یشاءون عند ربّهم

 

5 - تأمین تمامی خواسته های تقواپیشگان در آخرت، مقتضای ربوبیت پروردگار است.

هم المتّقون . لهم ما یشاءون عند ربّهم

 

6 - برآورده شدن تمامی خواسته های احسان کنندگان در قیامت، به صرف اراده کردن آنان

لهم ما یشاءون عند ربّهم ذلک جزاء المحسنین

«احسان» هم شامل نیکی به خود می باشد ـ که در این صورت مقصود نیک کرداری است ـ و هم شامل نیکی به دیگران می شود (لسان العرب). این واژه در آیه شریفه، ممکن است در هر دو معنابه کار رفته باشد.

 

7 - پاداش احسان کنندگان در قیامت، پاداشی بزرگ و با عظمت است.

ذلک جزاء المحسنین

برداشت یاد شده از کاربرد «ذلک» (برای اشاره به شیء بعید)، استفاده شده است.

 

8 - تقواپیشگان، مصداق بارز محسنان هستند.

أُولـئک هم المتّقون . لهم ما یشاءون ... ذلک جزاء المحسنین

برداشت یاد شده از به کار رفتن تعبیر «محسنین» درباره «متقین» به دست می آید.

 

9 - پیامبران و پیروانشان، از محسنان اند.

و الذی جاء بالصدق و صدّق به ... ذلک جزاء المحسنین

 

10 - احسان، نشانه اصلی تقوا و صفت برجسته تقواپیشگان است.

أُولـئک هم المتّقون ... ذلک جزاء المحسنین

توصیف تقواپیشگان به صفت احسان، می تواند گویای برداشت بالا باشد.

 

11 - تقوا و احسان، موجب دستیابی انسان به تمامی خواسته های خود در قیامت

أُولـئک هم المتّقون . لهم ما یشاءون عند ربّهم ذلک جزاء المحسنین

 

12 - قیامت، تنها عرصه شایسته برای برآورده شدن تمامی خواسته های بشر

لهم ما یشاءون عند ربّهم

«عند ربّهم» به منزله قید برای «لهم ما یشاءون» است. این قید می رساند که برآورده شدن خواسته های بشر در قیامت و در پیشگاه خداوند میسر است نه در دنیا; چنان که خداوند در جای دیگر از قرآن می فرماید: «...و فیها ما تشتهیه الأنفس و تلذّ الأعین...; در آن جا (بهشت) هرچه دل ها خواهش و آرزو کند و چشم ها از دیدن آن لذت برد، وجود دارد. زخرف (43)، آیه (71).

 

13 - بهشت و تأمین تمامی خواسته ها، پاداش استحقاقی و حق محسنان است.

ذلک جزاء المحسنین

تعبیر «جزاء» می رساند که محسنان در برابر احسان های خود، حقی بر خدا پیدامی کنند; هر چند این حق را خود او مقرر فرموده است.

احسان:

آثار احسان 10، 11

انبیا:

احسان انبیا 9; احسان پیروان انبیا 9; انبیا در قیامت 4; پیروان انبیا در قیامت 4; تأمین خواسته های انبیا 4; تأمین خواسته های پیروان انبیا 4

بهشتیان: 13

پاداش:

مراتب پاداش اخروی 7

تقوا:

آثار تقوا 11; نشانه های تقوا 10

خدا:

آثار ربوبیت خدا 5; وعده های خدا 2

خواسته:

زمینه تأمین خواسته ها 11

قیامت:

تأمین خواسته ها در قیامت 12; ویژگیهای قیامت 12

متقین:

آثار اراده متقین 3; احسان متقین 8; تأمین خواسته های متقین 1، 2، 3، 5; صفات متقین 10; فضایل متقین 1، 2، 3; متقین در قیامت 5; وعده به متقین 2

محسنان : 8، 9

آثار اراده محسنان 6; پاداش اخروی محسنان 7، 13; تأمین خواسته های محسنان 6; فضایل محسنان 6; محسنان در قیامت 6