تفسیر آیات قرآن کریم – سوره روم – آیه 26 – کتاب تفسیر راهنما – تألیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

وَلَهُ مَن فِی السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ کُلٌّ لَّهُ قَانِتُونَ

 

و هر که در آسمان ها و زمین است، فقط مملوک او است و همه برای او خاضع اند.

 

1 - خداوند، تنها مالک تمامی موجودات آسمان ها و زمین است.

 

و له من فی السمـوت و الأرض

 

2 - عالم، آسمان های متعدد دارد.

 

السمـوت

 

3 - تمامی پدیده های هستی، تنها در برابر خداوند، خاضعانه فرمان بردارند.

 

و له من فی السمـوت و الأرض کلّ له قـنتون

«قنوت» ـ ریشه «قانتون» ـ به معنای «اطاعت خاضعانه» است(مفردات راغب).

 

4 - موجوداتی شعورمند، در آسمان ها وجود دارند.

 

و له من فی السمـوت

از آن جایی که «من» موصول نوعاً و غالباً برای موجودات دارای شعور به کار می رود، نکته یاد شده فهمیده می شود.

 

5 - فرمان برداری عالَم هستی از خداوند، آگاهانه و عالمانه است.

 

کلّ له قـنتون

جمع بسته شدن «قانت» با«ون» حکایت از این دارد که اطاعت آنها از خداوند، از روی شعور و فهم است.

 

6 - فرمان برداریِ محضِ موجودات عالم از خداوند، دلیل اطاعت انسان ها از ندای او برای زنده شدن مجدد در قیامت است.

 

إذا دعاکم دعوة ... إذا أنتم تخرجون . و له من فی السمـوت ... کلّ له قـنتون

جمله «کلٌّ له قانتون» عطف به جمله «و له من فی ...» است و جمله «و له من فی...» را می توان به منزله دلیلی برای آیه قبل تلقی کرد. بنابراین، معنای آیه چنین می شود: به دلیل این که همه، از جمله انسان ها تسلیم محض خدایند، با صدور فرمان خداوند به برخاستن از قبر، زنده می شوند.

 

7 - مالکیت مطلقِ خداوند بر تمامی هستی، دلیل توانایی وی بر حشر انسان ها درقیامت است.

 

ثمّ إذا دعاکم دعوة ... إذا أنتم تخرجون . و له من فی السمـوت و الأرض

«و له من فی السماوات و...» می تواند به منزله دلیلی برای «ثمّ إذا دعاکم ... تخرجون» در آیه قبلی باشد.

 

8 - انسان ها ـ به رغم داشتن اختیار ـ مقهور قوانین و سنت های تکوینی عالم آفرینش اند.

 

کلّ له قـنتون

با توجه به این واقعیت روشن که انسان ها از دستورهای تشریعی خداوند تمرد می کنند، «کلٌّ له قانتون» تکوینی است. بنابراین، مراد از اطاعت خاضعانه همه موجودات ـ از جمله انسان ها ـ از خداوند، می تواند این باشد که آنان، پیوسته تابع علل و اسباب تکوینی عالم اند و نمی توانند از آنها فراتر بروند.

 

9 - همه موجودات عالم، از نوعی شعور و آگاهی برخوردارند.

 

کلّ له قـنتون

جمع بسته شدن «قانتون» به «ون» ـ که برای ذوی العقول است ـ از نکته یاد شده حکایت می کند.

آسمان

تعدد آسمان ها 2; مالک موجودات آسمان ها 1; موجودات با شعور آسمان ها 4

آفرینش

انقیاد آفرینش 5; سنتهای حاکم بر آفرینش 8; شعور آفرینش 5; مالک آفرینش 7

اطاعت

اطاعت از خدا 3، 5، 6

انسان

حشر انسان ها 6، 7; محدوده اختیار انسان 8

خدا

دعوتهای خدا 6; مالکیت خدا 1، 7; نشانه های قدرت خدا 7

قیامت

حشر در قیامت 6، 7

مردگان

احیای مردگان 6

معاد

منشأ معاد 7

موجودات

انقیاد موجودات 3، 6; شعور موجودات 9; مالک موجودات 1