تفسیر آیات قرآن کریم – سوره القیامه – آیه 38 – کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

ثُمَّ کَانَ عَلَقَةً فَخَلَقَ فَسَوَّی

سپس خون بسته ای شد، آن گاه خداوند آن را شکل داد و درست بپرداخت.

1 - تبدیل شدن نطفه به علقه، از مراحل تکوین انسان و به صورت تدریجی است.

ألم یک نطفة ... ثمّ کان علقة

با توجه به کاربرد «ثمّ» ـ که برای بیان فاصله زمانی است ـ مطلب یاد شده به دست می آید.

2 - مرحله اصلی شکل گیری فرزند، پس از علقه شدن (تبدیل منی به خون بسته) است.

ألم یک نطفة ... ثمّ کان علقة

«فاء» در «فخلق» برای ترتیب است. مترتب کردن خلقت انسان بر «علقه» ـ با آن که «علقه» جزئی از مراحل آفرینش بشر است ـ می تواند گویای برداشت یاد شده باشد.

3 - خداوند، وجود انسان را کامل و به دور از هرگونه کاستی و فزونی قرار داده است.

فسوّی

«تسویه» و «تعدیل» به یک معنا است(مصباح اللغة) و اعتدال هر چیزی، به دور ماندن آن از افراط و تفریط است. «رجل سوی»; یعنی، مردی که اخلاق و خلقتش متعادل و از افراط و تفریط به دور است(مفردات راغب).

انسان

اعتدال انسان 3; خلقت تدریجی انسان 1; مراحل خلقت انسان 1; منشأ کمال انسان 3

جنین

مراحل شکل گیری جنین 2

خدا

نقش خدا 3

منی

تبدیل منی به علقه 2

نطفه

تبدیل نطفه به علقه 1