تفسیر آیات قرآن کریم – سوره الضحی– آیه9- کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

فَأَمَّا الْیَتِیمَ فَلَا تَقْهَرْ

پس بر یتیم تسلّط مجوی.

1 - پرهیز از تحمیل خواسته های خود بر یتیمان، توصیه خداوند به پیامبر(ص)

فأمّا الیتیم فلاتقهر

«قَهْر» به معنای مسلط شدن است. خداوند را «قاهر» می گویند; زیرا خلق را مقهور تسلط و قدرت خویش ساخته و آنان را بر وفق آنچه اراده اش تعلق گرفته ـ چه دلخواه آنان باشد و چه از آن اکراه داشته باشند ـ متحوّل ساخته است. (تاج العروس)

2 - خداوند، با گوشزد کردن یتیمی پیامبر(ص) و مراقبت های خویش از آن حضرت، او را به پرهیز از سلطه بر یتیمان فراخواند.

ألم یجدک یتیمًا فـاوی ... فأمّا الیتیم فلاتقهر

حرف «فاء»، این آیه را بر جمله مناسب آن در آیات پیشین، تفریع کرده است.

3 - یتیمان، در معرض مجبور شدن به اجرای دستورهای دیگران و نیازمند امداد و حمایت در برابر تجاوزگران

فأمّا الیتیم فلاتقهر

4 - تحقیر یتیمان و تحمیل ذلّت بر آنان، کاری نکوهیده و مورد نهی خداوند

فأمّا الیتیم فلاتقهر

«قَهْر»; یعنی، بر کسی فائق آمدن و او را به طریقی ذلّت آفرین، گرفتار ساختن. (تاج العروس)

حمایتهای خدا

مشمولان حمایتهای خدا 2

خدا

توصیه های خدا 1، 2; نواهی خدا 4

ذکر

ذکر یتیمی محمد(ص) 2

محمد(ص)

توصیه به محمد(ص) 1، 2; حامی محمد(ص) 2

یتیم

اجتناب از سلطه بر یتیم 1، 2; امداد به یتیم 3; حمایت از یتیم 3; زمینه ظلم به یتیم 3; سرزنش تحقیر یتیم 4; سرزنش تحمیل ذلت بر یتیم 4; نهی از تحقیر یتیم 4; نهی از ذلت یتیم 4; نیازهای یتیم 3