تفسیر آیات قرآن کریم- سوره الشوری – آیه10 – کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

وَمَا اخْتَلَفْتُمْ فِیهِ مِن شَیْءٍ فَحُکْمُهُ إِلَی اللَّهِ ذَلِکُمُ اللَّهُ رَبِّی عَلَیْهِ تَوَکَّلْتُ وَإِلَیْهِ أُنِیبُ

 

و هر چیزی که در آن اختلاف کردید حکمش با خدا است، این است خدا که پروردگار من است، تنها بر او توکّل کرده ام و تنها به سوی او انابه می کنم.

 

1 - خداوند، مرجع نهایی حل اختلافات بشری است.

 

و ما اختلفتم فیه من شیء فحکمه إلی اللّه

 

2 - قیامت، صحنه روشن شدن حقایق و حل اختلافات انسان ها به وسیله خداوند

 

و ما اختلفتم فیه من شیء فحکمه إلی اللّه

برداشت یاد شده بنابر این نکته است که حکم الهی در «فحکمه» جنبه عینی و واقعی داشته باشد; یعنی، آشکارکردن حقایق در مورد اختلافات، با توجه به آیات پیشین ـ که در زمینه قیامت بود ـ به دست می آید.

 

3 - لزوم مراجعه به حکم خداوند در رفع اختلافات

 

و ما اختلفتم فیه من شیء فحکمه إلی اللّه

 

4 - رفع اختلافات و نزاع های بشر، از اهداف شریعت های الهی است.

 

و ما اختلفتم فیه من شیء فحکمه إلی اللّه

چنانچه «حکم» در آیه شریفه به معنای شریعت باشد، از این که رفع اختلافات منوط به حکم الهی شده است، مطلب بالا استفاده می شود.

 

5 - انسان ها بدون استمداد از شریعت الهی، از حل اختلافات خویش ناتوان اند.

 

و ما اختلفتم فیه من شیء فحکمه إلی اللّه

چنانچه جمله «فحکمه...» در مقام انشا باشد از ارجاع حکم به خداوند، مطلب بالا استفاده می شود.

 

6 - مقام ولایت و سرپرستی خداوند، مقتضی مرجعیت نهایی او برای رفع تنازعات بشری است.

 

فاللّه هو الولیّ ... و ما اختلفتم فیه من شیء فحکمه إلی اللّه

از ارتباط این آیه با آیه قبل، می توان استفاده کرد که ولایت خداوند، مقتضی مرجعیت او در حل اختلافات است.

 

7 - توان مندی بر رفع اختلافات و داوری بایسته، از شؤون ولایت

 

فاللّه هو الولیّ ... و ما اختلفتم فیه من شیء

 

8 - ولایت منحصر و بی همتا، قدرت نامحدود و مرجعیت نهایی در تشریع و داوری، از ویژگی های پروردگار جهان

 

فاللّه هو الولیّ ... ذلکم اللّه ربّی

 

9 - پیامبر(ص) تحت ولایت و تربیت ویژه الهی

 

ذلکم اللّه ربّی

 

10 - توکل بر خداوند و انابه (رجوع در تمامی امور) به او، از خصلت های بارز پیامبر(ص)

 

اللّه ربّی علیه توکّلت و إلیه أنیب

 

11 - لزوم توکل، تنها بر خداوند و پذیرش مرجعیت وی در تمامی امور

 

اللّه ربّی علیه توکّلت و إلیه أنیب

از تقدم «علیه» بر «توکّلت» و «إلیه» بر «أنیب»، حصر استفاده می شود.

 

12 - توکل و انابه، ره آورد اعتقاد و باور به ربوبیت بی همتای الهی

 

اللّه ربّی علیه توکّلت و إلیه أنیب

احکام:

منشأ تشریع احکام 8; نقش احکام 3

اختلاف:

اهمیت حل اختلاف 4; مرجع حل اختلاف 1، 3، 5، 6، 7

ادیان آسمانی:

اهداف ادیان آسمانی 4; نقش ادیان آسمانی 5

انابه:

منشأ انابه 12

انسان:

عجز انسان ها 5

توکل:

اهمیت توکل بر خدا 11; توکل بر خدا 10; منشأ توکل بر خدا 12

جهان بینی:

جهان بینی توحیدی 8

خدا:

آثار ولایت خدا 6; اختصاصات خدا 8; افعال خدا 1، 2; ربوبیت خدا 9; قضاوت خدا 8; وسعت قدرت خدا 8; ولایت خدا 8

عقیده:

عقیده به توحید ربوبی 12

قیامت:

حل اختلاف در قیامت 2; ظهور حقایق در قیامت 2; ویژگیهای قیامت 2

محمد(ص):

انابه محمد(ص) 10; توکل محمد(ص) 10; فضایل محمد(ص) 10; مربی محمد(ص) 9; ولایت بر محمد(ص) 9

ولایت:

شؤون ولایت 7; مشمولان ولایت خدا 9