تفسیر آیات قرآن کریم- سوره الجن – آیه 6 – کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

وَأَنَّهُ کَانَ رِجَالٌ مِّنَ الْإِنس یَعُوذُونَ برِجَالٍ مِّنَ الْجِنِّ فَزَادُوهُمْ رَهَقًا

و این که کسانی از انس با کسانی از جنّ پناه می بردند، پس به طغیان جنّیان می افزودند.

 

1 - برخی از مردان بنی آدم، به گروهی از مردان جنی پناه می بردند.

 

و أنّه کان رجال من الإنس یعوذون برجال من الجنّ

 

2 - در نگاه برخی از انسان ها، گروهی از جن توانا بر حل مشکلات بشر و پناهگاهی امن در مواقع ترس و اضطراب

 

و أنّه کان رجال من الإنس یعوذون برجال من الجنّ

پناه بردن به کسی و جایی، در وقتی است که انسان با مشکلی سخت و مسائلی وحشتناک و اضطراب آور روبه رو شده باشد.

 

3 - جنیان، پناهگاهی امن در وقت اضطرار و کارساز برای حل مشکلات بشر نیستند.

 

و أنّه کان رجال من الإنس یعوذون برجال من الجنّ

برداشت یاد شده، با توجّه به این نکته است که مسأله پناه بردن انسان ها به جن، در ردیف کارهای باطل و بی حقیقتی قرار گرفته که به عنوان عمل سفیهانه محکوم شده است; مانند شریک و فرزند داشتن خدا و... .

 

4 - پناه بردن برخی از مردان در مشکلات و اضطراب ها به گروهی از مردان جن، بر سفاهت و سبک سری جن می افزود.

 

فزادوهم رهقًا

«رَهَق» در معانی سفاهت، گناه و عمل زشت، کذب و ظلم به کار می رود; ولی به قرینه آیه 4 همین سوره (و أنّه کان یقول سفیهنا علی اللّه کذباً) معنای اول مراد است . گفتنی است درباره ضمیر فاعلی و ضمیر «هم» در «فزادوهم»، دو احتمال هست: 1ـ ضمیر فاعلی به رجال انس و ضمیر «هم» به رجال جن باز گردد; 2ـ عکس صورت اول. برداشت یاد شده، مبتنی بر احتمال نخست است.

 

5 - پناه بردن برخی از انسان ها به جن، موجب افزایش گناه و زشت کاری جن بود.

 

فزادوهم رهقًا

معنای گناه و فعل قبیح، از معانی مشهور واژه «رَهَق» است که مفسران نیز بر آن تأکید دارند.

 

6 - پناه بردن گروهی از مردان در مشکلات و اضطراب ها به برخی از مردان جن، بر گناه و زشت کاری آن گروه می افزود.

 

فزادوهم رهقًا

برداشت یاد شده و بعدی، مبتنی بر این نکته است که ضمیر فاعلی «فزادوهم» به رجال جن و ضمیر «هم» به رجال انس بازگردد.

 

7 - پناه بردن گروهی از مردان در مشکلات و اضطراب ها به برخی از مردان جن، موجب فزونی سفاهت و سبک سری آن گروه می شد.

 

فزادوهم رهقًا

 

8 - جن، موجودی متشکل از دو جنس مرد و زن

 

کان رجال من الإنس یعوذون برجال من الجنّ

 

9 - پناه بردن به جنیان و استمداد از آنان، کاری ناپسند و مردود در نگاه وحی

 

کان رجال من الإنس یعوذون برجال من الجنّ فزادوهم رهقًا

 

10 - «عن زرارة قال: سألت أباجعفر(ع) عن قول اللّه: «أنّه کان رجال من الإنس یعوذون برجال من الجنّ فزادوهم رهقاً» قال: الرجل ینطلق إلی الکاهن الذی کان یوحی إلیه الشیطانُ فیقول: قل لشیطانک: إنّ فلاناً فقد عاذ بک;(1)

 

از زراره روایت شده که گفت: از امام صادق(ع) درباره قول خدا: «أنّه کان رجال من الإنس یعوذون برجال من الجنّ فزادوهم رهقاً» سؤال کردم، فرمود: مراد شخصی است که به سوی کاهنی ـ که مورد الهام و القای شیطان است ـ می رود و به او می گوید: به شیطان خود بگو که فلانی به تو پناهنده شده است».

انسان

پناهگاه انسان ها 1; عقیده انسان ها 2

جن

آثار پناه به جن 4، 5، 6، 7; پناه به جن 1، 2، 3; جنسیت در جن 8; جنیان زن 8; جنیان مرد 8; عوامل ازدیاد عمل ناپسند جن 5; عوامل ازدیاد گناه جن 5; عوامل سفاهت جن 4; قدرت جن 2; کیفیت پناه به جن 10; ناپسندی استمداد از جن 9; ناپسندی پناه به جن 9

روایت 10

سفاهت

عوامل سفاهت 7

عمل

عمل ناپسند 9

کاهنان

نقش کاهنان 10

گناه

عوامل ازدیاد گناه 6

مشکلات

عوامل رفع مشکلات 2

پی نوشت ها :

1. تفسیر قمی، ج 2، ص 389; نورالثقلین، ج 5، ص 436، ح 23.