تفسیر آیات قرآن کریم- سوره الجن – آیه 23 – کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

إِلَّا بَلَاغًا مِّنَ اللَّهِ وَرِسَالَاتِهِ وَمَن یَعْصِ اللَّهَ وَرَسُولَهُ فَإِنَّ لَهُ نَارَ جَهَنَّمَ خَالِدینَ فِیهَا أَبَدًا

[وظیفه من] فقط ابلاغی از جانب خدا و [رساندن ]پیام های او است; و کسانی که نافرمانی خدا و رسول او کنند، قطعاً آتش جهنّم برای آنان خواهد بود در حالی که همیشه در آن جاودانه اند.

 

1 - پیامبر(ص)، مأمور بیان وظیفه و قلمرو رسالت خویش برای مردم

 

قل ... إلاّ بلـغًا من اللّه و رسـلـته

 

2 - رساندن پیام های خداوند به انسان ها، از اهداف پیامبر(ص)

 

إلاّ بلـغًا من اللّه و رسـلـته

 

3 - وظیفه و توانایی پیامبر(ص)، تنها بر ابلاغ پیام های هدایت بخش الهی به مردم، نه هدایت کردن یکایک آنان.

 

قل إنّی لا أملک لکم ضرًّا و ... إلاّ بلـغًا من اللّه و رسـلـته

برداشت یاد شده، مبتنی بر نکته این است که جمله «إلاّ بلاغاً...» استثنا از «لا أملک لکم ضرّاً...» باشد; یعنی، لا أملک لکم ضرّاً و لا رشداً إلاّ بلاغاً من اللّه و رسالاته.

 

4 - پیامبران و مبلغان دینی، تنها موظف به انجام وظیفه اند; نه مأمور به نتیجه.

 

لا أملک لکم ضرًّا و لا رشدًا ... إلاّ بلـغًا من اللّه و رسـلـته

 

5 - انجام دادن رسالت الهی، موجب پناه داشتن پیامبر(ص) و کوتاهی ایشان، سبب بی پناهی آن حضرت در برابر عذاب خداوند

 

و لن أجد من دونه ملتحدًا . إلاّ بلـغًا من اللّه و رسـلـته

برداشت یاد شده، مبتنی بر این نکته است که عبارت «إلاّ بلاغاًمن اللّه...» استثنا از «ملتحداً» باشد; یعنی، من پناهگاهی در برابر عذاب الهی نمی یابم; جز آن که با انجام رسالت الهی، پناهی برای خود بیابم.

 

6 - نافرمانی از خدا و رسول او، موجب ابتلا به آتش دوزخ

 

و من یعص اللّه و رسوله فإنّ له نار جهنّم

 

7 - عذاب آتش برای عصیان گران خدا و رسول او، دائمی و ابدی است.

 

و من یعص اللّه و رسوله فإنّ له نار جهنّم خـلدین فیها أبدًا

 

8 - نافرمانی از دستورات پیامبر(ص)، بسیار خطیر و هم سنگ با نافرمانی از خداوند

 

و من یعص اللّه و رسوله فإنّ له نار جهنّم

 

9 - پیامبر(ص)، دارای رهنمودها و دستوراتی جدا از فرمان های خداوند

 

و من یعص اللّه و رسوله

با توجه به آمدن نام پیامبر(ص) در کنار نام خداوند، مطلب یاد شده استفاده می شود; زیرا اگر پیامبر(ص) دستوری مستقل نداشت و فرمان های آن حضرت همان فرمان های خداوند (که در قرآن آمده است) بود; آمدن نام پیامبر با نام خداوند لغو می بود.

 

10 - حیات اخروی، حیاتی است ابدی و جاودانه.

 

فإنّ له نار جهنّم خـلدین فیها أبدًا

انبیا

محدوده مسؤولیت انبیا 4

جهنم

آتش جهنم 6; جاودانان در جهنم 7; موجبات جهنم 6

حیات

جاودانگی حیات اخروی 10

خدا

ابلاغ اوامر خدا 2، 3; اوامر خدا 9

دین

محدوده مسؤولیت مبلغان دین 4

عذاب

موجبات عذاب 5; موجبات مصونیت از عذاب 5

عصیان

آثار عصیان از خدا 6; آثار عصیان از محمد(ص) 6; عصیان از خدا 8; عصیان از محمد(ص) 7، 8

عصیانگران

عذاب عصیانگران 7

محمد(ص)

اوامر محمد(ص) 9; عمل به تکلیف محمد(ص) 5; فلسفه نبوت محمد(ص)2; محدوده رسالت محمد(ص) 1; محدوده مسؤولیت محمد(ص)3; مسؤولیت محمد(ص) 1; موجبات بی پناهی محمد(ص) 5; موجبات پناه محمد(ص) 5

هدایت

منشأ هدایت 3