تفسیر آیات قرآن کریم – سوره التین– آیه4- کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنسَانَ فِی أَحْسَنِ تَقْوِیمٍ

که همانا ما انسان را در بهترین قوام (در اعتدال) آفریدیم.

1 - خداوند، آفریننده انسان ها است.

لقد خلقنا الإنسـن

حرف «ال» در «الإنسان»، یا برای استغراق جنس است و یا به حقیقت و ماهیت او نظر دارد.

2 - ساختار وجودی انسان، استوارترین و زیباترین ساختار و در اوج اعتدال است.

لقد خلقنا الإنسـن فی أحسن تقویم

«قَوام» (به فتح قاف); یعنی، «عدل» و به کسر قاف; یعنی، نظام و رکن و آنچه مایه قیام چیزی باشد (صحاح). «تقویم»، یا از اوّلی گرفته شده و به معنای تعدیل است و یا از دوّمی مشتق شده و به معنای «قوام دادن» و «عنصرهای چیزی را سامان بخشیدن» است. در این صورت مفاد آیه این می شود که نظام خلقتِ انسان، در اوج حُسن و نیکویی است. حُسن هر چیز در عرف مردم، به زیبایی حسّی آن است; ولی بیشتر موارد آن در قرآن، ناظر به نوعی از زیبایی است که با بصیرت درک می شود.

3 - انسان، کامل ترین موجودات و ارجمندترین آفریده ها است.

لقد خلقنا الإنسـن فی أحسن تقویم

مراد از «أحسن تقویم» ـ به قرینه آیه بعد ـ نقطه مقابل «أسفل سافلین» است; یعنی، هر انسانی در اصل خلقت خویش، از برترین نوع آفرینش برخوردار است و سقوط برخی از انسان ها به پست ترین حالت ها، عارضی و غیر اصیل است.

4 - برخورداری انسان از خلقت برتر، حقیقتی است که خداوند آن را با سوگند به انجیر، زیتون، طور سینا و شهر مکه، بیان داشته و بر آن تأکید کرده است.

   و التین ... لقد خلقنا الإنسـن فی أحسن تقویم 5 - تمام آفریده های الهی، نیکو و دارای ساختاری منظم اند.*

أحسن تقویم

«أحسن»، اسم تفضیل است و اثبات برترین قوام برای انسان، نیکو بودن قوام دیگر موجودات را در مفهوم خود گنجانیده است.

آفرینش

نظم آفرینش 5

انسان

اعتدال جسمی انسان 2; حقیقت انسان 4; خالق انسان ها 1; دلایل فضایل انسان 4; زیبایی انسان 2; ساختار انسان 2; فضایل انسان 2، 3; کمال انسان 3; ویژگیهای جسمی انسان 2

خدا

خالقیت خدا 1

سوگند

فلسفه سوگند به انجیر 4; فلسفه سوگند به زیتون 4; فلسفه سوگند به سینا 4; فلسفه سوگند به کوه طور 4; فلسفه سوگند به مکه 4

قرآن

سوگندهای قرآن 4

موجودات

بهترین موجودات 3; زیبایی موجودات 5