تفسیر آیات قرآن کریم – سوره التکویر– آیه 5– کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

وَإِذَا الْوُحُوشُ حُشرَتْ

و آن گاه که حیوانات وحشی محشور شوند،

1 - حیوانات غیر اهلی با مشاهده حوادث برپایی قیامت، پناهگاه های خود را ترک کرده، گرد هم جمع خواهند شد.

و إذا الوحوش حشرت

«وحوش» جمع «وَحْش» است. به حیواناتی که در خشکی زندگی می کنند و با یکدیگر الفت نمی گیرند، «وَحْش» و «وحشیّ» ـ که گویا حرف یاء در آن برای تأکید است ـ گفته می شود (مصباح). «حشر»; یعنی، «جمع» (لسان العرب). راغب می گوید: «حشر»; یعنی، بیرون آوردن گروهی از جایگاهشان و متوجّه ساختن آنان به جنگ و نظایر آن، بنابراین حشر حیوانات; یعنی، بیرون شدن آنها از پناهگاه خود و جمع گشتن آنها گرد یکدیگر.

2 - شدت هول و هراس حیوانات از حوادث پایانی دنیا، جایی برای فکر تهاجم به یکدیگر در خیال آنان باقی نمی گذارد.

و إذا الوحوش حشرت

مراد از «حشر حیوانات» محشور شدن آنها در قیامت و یا اجتماعشان هنگام ترس از حوادث آغازین قیامت است. ذکر این حادثه در میان حوادث پایانی دنیا و تقارن آن با «رها شدن شتران آبستن» (و إذا العشار عطلّت)، شواهدی بر دومین احتمال است.

3 - شرایط حیات در کره زمین ـ حتی برای جانداران بیابانی ـ تا زمان پیدایش نشانه های قیامت، همچنان باقی خواهد ماند.

و إذا الوحوش حشرت

4 - محشور شدن حیوانات در قیامت *

و إذا الوحوش حشرت

ممکن است مراد از «حشر»، زنده شدن دوباره و حضور در قیامت باشد.

حیوانات

آثار ترس حیوانات وحشی 2; بی خطری حیوانات وحشی 2; تجمع حیوانات وحشی 1; حشراخرویحیوانات 4

زمین

تداوم حیات در زمین 3

قیامت

آثار قیامت 1; حیوانات وحشی در قیامت 1، 2